Eerste reactie Hivos op regeerakkoord
Extra ontwikkelingsgeld stap in goede richting maar waak voor symptoombestrijding
De trend van nieuwe bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking is gekeerd. Dat is positief nieuws. Hivos hoopt dat de regering met deze tijdelijke extra middelen meer lange-termijn-perspectief gaat bieden voor mensen in lage- en middeninkomenslanden, en niet alleen opvang in de regio gaat verbeteren op de korte termijn.
Het nieuwe kabinet draagt uit dat een geïntegreerd buitenlands beleid, met investeringen in vrede, veiligheid, universele mensenrechten, en ontwikkelingssamenwerking van groot belang is. Dat het wegnemen van grondoorzaken van armoede, migratie, terreur en klimaatverandering voorop staat, is begrijpelijk, inclusief de focus op de ‘ring van instabiliteit’ rondom Europa. Tegelijkertijd zit precies hier een valkuil: internationale samenwerking teveel gebruiken als instrument voor het nauwe eigenbelang van Nederland.
Natuurlijk, ontwikkelingssamenwerking (OS) kan en moet worden ingezet voor het aanpakken van grondoorzaken van armoede, terrorisme, conflict, instabiliteit, klimaatverandering – allemaal symptomen die ons direct of indirect raken. Maar het is een illusie te denken dat men OS kan gebruiken om oorzaken van migratie weg te nemen. Migratie was, is en zal zijn. Veeleer ligt het in de rede dat meer welvaart zal leiden tot meer migratie uit Afrika; het zijn immers niet de allerarmsten die besluiten om hun land te verlaten op weg naar een betere toekomst die hun meer kansen biedt.
Ontwikkelingssamenwerking kan meer perspectief creëren voor mensen in onder meer Afrika en het Midden-Oosten. Daaronder verstaan wij niet het sec tegengaan van migratie naar Europa of het bevorderen van de Nederlandse export maar onder meer het stimuleren van ondernemerschap voor jongeren, en jonge vrouwen in het bijzonder. Bevorder ook eerlijke handel, en stimuleer met name handel tussen landen onderling in Afrika, een enorme markt van ruim één miljard mensen die in de komende dertig jaar in omvang verdubbelt tot twee miljard. Verwachten dat Nederlandse ondernemers daar beslist ook zonder staatsteun van zullen profiteren zou echt getuigen van vertrouwen in de toekomst.
Het niet reserveren van additionele middelen voor internationaal klimaatbeleid getuigt juist van teveel, bijna blind, vertrouwen in de toekomst.
Migratiedeals
Volgens verwachting gaat het kabinet verder langs de lijn van de Turkije-deal, om migranten en asielzoekers op afstand te houden. Hivos is zeer benieuwd welke ‘veilige derde landen’ in de regio men op het oog heeft? Mali, Ivoorkust, Libië, Tunesië? Deze politiek leunt op een maakbaarheidsdenken dat zal vastlopen in de weerbarstige Afrikaanse realiteit; Libië is Turkije niet.
Middenveld
Hivos ziet dat het kabinet wil verdergaan met de inzet van maatschappelijke organisaties. In dat licht vragen wij ons af waarom het feit dat de vrije publieke ruimte wereldwijd afneemt, nergens in het regeerakkoord expliciet wordt genoemd. Deze ruimte voor het maatschappelijk middenveld staat in steeds meer landen zwaar onder druk omdat het aantal regimes met autoritaire trekken toeneemt. We hebben geen tijd te verliezen om deze uiterst zorgelijke trend te keren.
Financiën
De komende jaren komt er geld bij en de hypotheek die het kabinet Rutte II nam op de toekomst teneinde de asielopvang in Nederland te bekostigen (de zogenaamde ‘kasschuif’) wordt gedeeltelijk gerepareerd. Hiermee wordt de grote bezuiniging van Rutte II met 30% gerepareerd. 70% van de bezuiniging blijft dus overeind, een keuze die wat schril afsteekt bij de genoemde ambities. Het aanpakken van grondoorzaken van armoede, conflict en instabiliteit vergt lange-termijn-investeringen. Dat roept de prangende vraag op waarom het kabinet kiest voor incidentele in plaats van structurele extra uitgaven. En als het incidentele extra geld is uitgegeven blijft ontwikkelingssamenwerking weer zitten met de volledige structurele korting van het kabinet Rutte II.
