Meer vrouwen aan de top
Meer dan de helft van de wereldbevolking bestaat uit vrouwen en meisjes. Toch zien we op invloedrijke posities voornamelijk mannen. Dat is geen toeval. Wist je bijvoorbeeld dat vrouwen in maar liefst 155 landen volgens de wet minder rechten hebben dan mannen? En dat het aantal vrouwen in topfuncties wereldwijd onder de 25 procent ligt? Hivos vindt dat dat anders moet. Daarom steunen we dappere, ambitieuze vrouwen, zodat zij in een positie komen waarin ze zelf kunnen werken aan een meer gelijkwaardige samenleving. Als ondernemer bijvoorbeeld, als wetenschapper of in de politiek.
Een van de programma’s waarmee we ons sterk maken voor meer gelijkheid is Women Empowered for Leadership (WE4L). Dit vijfjarig programma wordt financieel mogelijk gemaakt door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het wordt uitgevoerd in vijf landen, in samenwerking met negentien lokale partners.
“Ons doel is om veel meer vrouwen in belangrijke functies te krijgen”, vertelt programmamanager Marcel van der Heijden. “Denk dan aan posities in de gemeentelijke, provinciale of landelijke politiek, maar ook aan besturen van vakbonden en politieke partijen. Op zo’n plek moeten deze vrouwen in staat zijn om een rol van betekenis te spelen. Dat betekent dat vrouwen niet alleen de juiste kennis en capaciteiten moeten hebben, maar ook politieke en maatschappelijke steun moeten krijgen, anders blijven veel deuren alsnog gesloten. Op al die terreinen zijn we actief.”
Heel verschillend en toch vergelijkbaar
“Met dit programma werken we in Jordanië, Libanon, Malawi, Zambia en Zimbabwe. Vijf landen in twee heel verschillende regio’s”, schetst Marcel. “Maar als je kijkt naar vrouwen in het publieke domein dan blijken er veel overeenkomsten te zijn. In 2017 hadden we een bijeenkomst in Zimbabwe met betrokkenen uit alle vijf de landen. Ons doel was te achterhalen waarom vrouwen in deze landen zelden bestuurlijke functies bekleden. Het was treffend om te zien hoe een vrouw uit Libanon reageerde op het verhaal van een collega-activiste uit Zimbabwe. Het had ook over haar land kunnen gaan, zei ze.”
Wat zijn de belangrijkste overeenkomsten? Volgens Marcel hebben alle vijf de landen een sterk patriarchale samenleving. De man beslist. “Dat is niet alleen traditie maar soms ook wettelijk zo geregeld. Bovendien zijn er taaie structuren die de machtsverhoudingen beïnvloeden. In Jordanië bijvoorbeeld hebben politieke partijen een zwakke positie, maar is de invloed van stamhoofden heel groot. Libanon is niet tribaal maar sektarisch verdeeld, dus gebaseerd op verschillende geloofsovertuigingen. Maar het uiteindelijke effect is hetzelfde: clanhoofden overheersen het politieke leven. En dat is niet in het voordeel van vrouwen.”
Al meer dan 100 vrouwen zijn gekozen
Er zijn natuurlijk meer redenen waarom vrouwen onder- vertegenwoordigd zijn. “Vrouwen nemen in het algemeen meer rollen op zich dan mannen”, zegt Marcel. “Waar een man zijn publieke functie als eerste verantwoordelijkheid ziet, voelen vrouwen zich ook verantwoordelijk voor het huis, het gezin, de familie, soms zelfs voor het hele dorp. Ik generaliseer hier natuurlijk enorm, maar vrouwen lijken zich doorgaans minder makkelijk vrij te voelen om te focussen op hun persoonlijke doelen.”
Met het programma hebben we in de vijf landen zo’n 3.000 vrouwen getraind en gecoacht op communicatie- en leiderschapsvaardigheden. Naar schatting zijn al meer dan 100 van deze vrouwen ook daadwerkelijk gekozen in een besluitvormende functie.
Het is belachelijk dat er zo weinig vrouwen op beslissende posities zitten.
Gelijkheid bevorderen
Een ander succes zijn de gender audits, waarmee Hivos kijkt in hoeverre een organisatie gelijkheid tussen mannen en vrouwen bevordert. “We hebben de nationale bank in Jordanië, een aantal banken in Zimbabwe en Zambia en politieke partijen in Zambia en Libanon overtuigd om mee te werken, dat is nog nooit vertoond. We zijn er natuurlijk nog lang niet, maar het lukt om iets in gang te zetten.”
“Ik realiseerde me lang geleden al dat gendergelijkheid niet alleen een zaak voor vrouwen is. Ook de mannen moeten aan boord zijn. Vrouwen geven in het algemeen anders invulling aan leiderschap dan mannen, dat is een verrijking. Maar die verrijking creëer je alleen als vrouwen goed beslagen ten ijs komen, de pers vrouwen serieus en positief benadert, kiezers op vrouwen stemmen, vrouwonvriendelijke wetten en praktijken verdwijnen en vrouwen na hun benoeming ook daadwerkelijk invloed kunnen uitoefenen. Daar werken we hard aan, en dat lukt alleen als ook mannen achter de broodnodige verandering staan.”
“Wat ik heel mooi vind om te zien,” vervolgt Marcel, “is dat sommige mannen zich realiseren dat het belachelijk is dat er zo weinig vrouwen op beslissende posities zitten. In Malawi zei een man in de districtsraad bijvoorbeeld dat hij zich in 2019 niet opnieuw verkiesbaar zou stellen, omdat hij vond dat het hoog tijd was voor een vrouw op die plek. Hij adviseerde mensen om op Mercy Kaluzi te stemmen, een vrouwelijke kandidaat. Hij is echt een voorvechter van vrouwenrechten en ambassadeur van ons programma geworden. Dat zijn belangrijke successen.”
Ook in Nederland nog terrein te winnen
Hoe staan de zaken er in Nederland eigenlijk voor? “Nou, beter dan in de landen waar we werken. Maar ook hier is het niet in balans. Als je kijkt naar politieke functies komen we met moeite rond de 30 procent vrouwen. We hebben wel een vrouwelijke minister van Defensie, buiten Europa een typisch mannenbolwerk. Maar we hebben bijvoorbeeld nog nooit een vrouwelijke premier gehad. En in het bedrijfsleven verdienen vrouwen voor hetzelfde werk gemiddeld 16 tot 20 procent minder dan mannen. Ook wij hebben echt nog wel terrein te winnen.”
