Mrs. F. zet toneel in om Nigeriaanse vrouwen een stem te geven

Over de hele wereld steunen wij moedige vrouwen die zich durven uit te spreken tegen onrecht en ongelijkheid. Vrouwen die net als Ifeoma zelf het voortouw nemen om dingen te veranderen. Al 8 jaar laat Ifeoma in haar toneelproject Hear Word! vrouwen aan het woord over ongelijke behandeling van mannen en vrouwen in Nigeria. Ze vertellen waargebeurde verhalen over onderdrukking, ongelijke kansen, geweld en seksuele intimidatie.

“Mijn shows zijn te zien in het theater, dan werk ik met beroemde acteurs. Maar ik reis ook naar verschillende dorpen waar ik lokale vrouwen cast die het stuk opvoeren voor hun dorpsgenoten.” De documentaire Mrs. F. laat zien hoe Ifeoma haar toneelproject naar de arme Nigeriaanse sloppenwijk Makoko brengt. Mannen hebben het er voor het zeggen en vrouwen worden regelmatig lastiggevallen. Maar de komst van Ifeoma brengt verandering.

Ze traint de lokale vrouwen om zich uit te spreken, waardoor hun zelfvertrouwen zienderogen toeneemt en zij uiteindelijk voor zichzelf op durven te komen. “Vrouwen praten vaak niet over hun problemen. Door mee te doen aan mijn project laten ze hun stem horen aan hun hele gemeenschap en wordt er eindelijk naar ze geluisterd. Zo doorbreken ze de stiltecultuur, wat het begin is van verandering.”

Waarom hij wel?

Als meisje wilde Ifeoma graag een jongen zijn, zodat zij dezelfde vrijheden kon hebben. “Ik moest me aan veel regels houden die niet voor jongens golden. Al toen ik 8 jaar was vroeg ik me af waarom alleen mannen belangrijke posities in de kerk bekleedden. Ik kende de jongen die misdienaar was en dacht: waarom hij wel? Hij is niet slimmer of aardiger dan ik en ik kan veel sneller in een boom klimmen. Daar werd al het zaadje geplant voor mijn latere werk.”

Volle zalen

De voorstellingen van Ifeoma trekken al jarenlang volle zalen en pleinen. “Toeschouwers worden het verhaal ingezogen, alsof ze het verhaal zelf meemaken. Ik hoor regelmatig dat vrouwen steeds opnieuw komen kijken. Zij zitten in een veranderproces, als een soort therapie.”

Ifeoma richt zich in haar shows vooral op vrouwen. “Daar begint voor het grootste gedeelte de verandering, zij moeten hun dochters leren dat vrouwen even waardevol zijn als mannen. En het werkt, want ze komen terug naar mijn show met hun dochters. Ik hoor regelmatig van deze vrouwen dat zij nu echt met hun dochters praten, willen weten waar ze tegenaanlopen en hen willen helpen. De stilte is verbroken.”

Ook de opvoeding van jongens komt aan bod in de shows. “Een van de actrices zegt ergens in het stuk: ‘Een samenleving faalt als jongens leren dat egoïstisch gedrag normaal is en we vervolgens van hen verwachten dat ze opgroeien tot fatsoenlijke mannen.’ Zij moeten het goede voorbeeld krijgen van hun ouders.”

Verandering van binnenuit

Lucy Minayo is vrouwenrechtenactivist en werkt voor Hivos. Ze leidt ons grote programma We Lead, dat wereldwijd werkt aan een betere positie voor gehandicapte, lesbische, biseksuele, transgender en ontheemde vrouwen en vrouwen met hiv.

Zelf woont ze in Kenia, een erg patriarchaal land. Ze weet uit eigen ervaring hoe het is om als vrouw achtergesteld te worden. “Mijn hele werkende bestaat maak ik al mee dat mannen makkelijker carrière maken dan ik. Niemand twijfelt aan de kwaliteiten en intelligentie van mannen, terwijl ik me als vrouw keer op keer heb moeten bewijzen. Dit soort onrechtvaardigheid motiveert mij enorm te blijven strijden voor gendergelijkheid.”

Lucy ziet veel raakvlakken tussen wat zij binnen We Lead doet en het werk van Ifeoma.  “Het vertellen van verhalen is een ontzettend krachtig middel om bewustzijn te creëren. Daarom zetten we influencers en opiniemakers uit de gemeenschappen in om verhalen van vrouwen onder de aandacht te brengen, bijvoorbeeld via de media. Ook verbinden we de vrouwen uit ons programma met kunstenaars die mensenrechten bevorderen via film, theater of andere kunst.”

Ze is onder de indruk van de aanpak van Ifeoma. “Het is erg inspirerend om te zien dat je geen film hoeft te maken die is geproduceerd door de grootste Hollywood-producent, het kan gewoon een toneelstuk zijn van en voor de gemeenschap. Ook dat komt overeen met wat wij willen doen, namelijk verandering brengen vanuit de gemeenschap zelf. Het werk van Ifeoma is daar een prachtig voorbeeld van.”

It’s a man’s world

Het toneelproject heeft het leven van Ifeoma voorgoed veranderd. “Na de eerste voorstelling drong het pas echt tot me door hoe ik als vrouw beperkt werd in mijn vrijheid en keuzes. Dat was het moment dat mijn ogen werden geopend. Het is alsof je een vis bent in een aquarium. Tot je uit het aquarium komt en terugkijkt, wist je niet dat je erin zat. Dat geldt voor heel veel vrouwen, ook voor westerse vrouwen, hoewel hun aquarium misschien iets groter is. It’s a man’s world, dat drijft me elke dag om te streven naar verandering.”

Mrs. F. is te zien op 12 maart tijdens Internationaal Filmfestival Assen, én op Internationale Vrouwendag op 8 maart in Rialto in Amsterdam. Beide vertoningen zijn in samenwerking met Hivos.