Geweld tegen de LHBTIQ+ gemeenschap in Guatemala in kaart brengen
Het was op een conferentie in Buenos Aires, Argentinië, dat Leonardo Ortega via Hivos voor het eerst over open data hoorde. Hij besloot deze nieuwe kennis in te zetten om de rechten van LHBTIQ+ personen in Guatemala te verdedigen.
Leonardo Ortega is directeur van de Guatemalteekse Support Group in Xela (GAX). “Als organisatie werkten we aan belangenbehartiging op basis van gedocumenteerd bewijs, niet zozeer op grond van open data. Deze manier van werken opende nieuwe deuren voor ons.”
Bij zijn terugkeer in Guatemala besloot hij toe te passen wat hij bij de conferentie had geleerd. Na een reeks workshops georganiseerd door Hivos, ontstond het idee om een open data-sectie te creëren op de website van zijn organisatie. Het doel was om het geweld tegen de diverse bevolkingsgroepen in het land systematisch in kaart te brengen. Maar dat ging niet vanzelf.
Toegang tot open data
De eerste uitdaging was om het OM te laten reageren op het verzoek om openbare informatie. Leo wendde zich samen met Daniel de León, een open data-consultant die de organisatie in het proces ondersteunde, tot de wet op toegang tot openbare informatie. In Guatemala vereist deze wet dat alle overheidsinstanties informatie verstrekken aan burgers voor controledoeleinden.
Als er geen gegevens zijn, bestaat het probleem niet. Hiermee laten we zien dat geweld tegen ons bestaat.
De eerste obstakels waar ze tegenaan liepen hadden te maken met timing. In veel gevallen kregen ze ofwel geen antwoord, ofwel heel laat. Ook al schrijft de wet een maximum van 10 werkdagen voor om op een verzoek te reageren. Ook lastig was de manier waarop bureaus de gegevens aanleverden. De meesten stuurden een PDF-formaat of, erger nog, afbeeldingen. Met als gevolg dat GAX de gegevens zelf moest ordenen in tabellen zodat ze ermee konden werken. Na maanden werk lanceerden ze in oktober 2020 eindelijk de open-datapagina.
Officiële gegevens verbeteren
In Guatemala zijn het voornamelijk maatschappelijke organisaties die gegevens over geweld tegen LHBTIQ+ personen registreren. Het is een strategie om bewijs te verzamelen van het geweld waarmee de gemeenschap dagelijks mee te maken krijgt.
Maar als het gaat om officiële gegevens, verstrekt door overheidsinstantie, is er nog veel werk aan de winkel. Zo zijn pas recent de categorieën ‘seksuele oriëntatie’ en ‘genderidentiteit’ aan datasets toegevoegd. Dat betekent echter niet dat klachtenregistratieformulieren met dezelfde categorieën werken, en evenmin dat de vastgelegde gegevens tussen instanties gestandaardiseerd zijn.
Zonder gegevens bestaan we niet
Leo benadrukt dat wanneer een zaak wordt ingediend, ambtenaren niet weten hoe ze verschillende mensen moeten registreren. Het Rijksregister voor Personen hanteert alleen een binaire indeling. “Als trans personen een zaak indienen, worden ze niet goed geregistreerd. De mensen die de gegevens verzamelen weten niet eens wat genderidentiteit of seksuele geaardheid is”, vertelt Leo. Daarom heeft GAX het Openbaar Ministerie benaderd met aanbevelingen om aanklachten van de LHBTIQ+ gemeenschap beter te registreren.
“Als trans personen een zaak indienen, worden ze niet goed geregistreerd. De mensen die de gegevens verzamelen weten niet eens wat genderidentiteit of seksuele geaardheid is.”
Voor Leo is er nog een lange weg te gaan. Het in kaart brengen van geweld, inclusief hoe en waar het plaatsvindt, schept urgentie om de noodzakelijke veranderingen in wetgeving en classificatie van misdaden tegen de LHBTIQ+ gemeenschap door te voeren. “Als er geen gegevens zijn, bestaat het probleem niet. Hiermee laten we zien dat geweld tegen ons bestaat.”
De successen van het werk van GAX
Dit jaar diende GAX een klacht in over het verkiezingsproces van de procureur-generaal, tegen de huidige procureur-generaal: María Consuelo Porras. “We hebben met bewijsmateriaal laten zien dat er een achterstand is in de behandeling van geweldszaken tegen de LHBTIQ+ gemeenschap. Die zaken worden afgesloten, geseponeerd of zijn heel lang in onderzoek”, vertelt Leo.
Daarmee werd de inefficiëntie van het Openbaar Ministerie met betrekking tot geweld tegen LHBTIQ+ personen blootgelegd. Er kwam een publieke discussie op gang over wettelijke kaders en protocollen, wat zeldzaam is in Guatemala.
Dromen voor de toekomst
Leo wil met zijn werk structurele verandering teweegbrengen. Formulieren moeten inclusief worden en overheidsinstanties moeten gestandaardiseerde formats gebruiken. Het verzamelen van informatie moet adequaat zijn en met respect voor de seksuele oriëntatie en genderidentiteit van alle mensen. Leo hoopt dat data de levens van LHBTIQ+ mensen blijven verbeteren. “Ik droom ervan dat we een cultuur van veroordeling bereiken, omdat de gemeenschap soms zelf geweld normaliseert. We moeten onze stem verheffen en NEE zeggen, en aan de kaak te stellen dat we worden gediscrimineerd en uitgesloten.”
