Costa Rica’s lange weg naar het gelijke huwelijk
Vandaag kunnen de regenboogvlaggen uit in Costa Rica. Het land in Centraal-Amerika is het negenentwintigste land ter wereld waar het huwelijk zonder onderscheid naar geslacht of seksuele geaardheid mogelijk is. Het gelijke huwelijk is eindelijk realiteit in Costa Rica! Mede dankzij Hivos.
Deze overwinning is het resultaat van een lange strijd door activisten, mensenrechtenorganisaties, politici en honderden Costa Ricanen die samen optrokken met één doel. Een langdurig proces getekend door rechtszaken, politieke discussies en publieke demonstraties.
Het verhaal van Sergio
Het is een proces waar Sergio Montealegre alles vanaf weet. Hij werkt voor Hivos in Costa Rica als specialist seksuele rechten en diversiteit. De invoering van het gelijkwaardige huwelijk is een zaak die hem persoonlijk aan het hart gaat; al jarenlang probeert Sergio zijn huwelijk met zijn man Manuel erkend te krijgen in Costa Rica.
Ik heb niet dezelfde rechten als mijn heteroseksuele buurman.
“Gedurende de hele discussie over het huwelijk heb ik angst en homofobie zien oplaaien”, vertelt hij. “We kunnen niet hand in hand over straat lopen. En zolang ons huwelijk niet officieel erkend wordt, heb ik het gevoel dat ik niet volledig erkend word als mens. Ik heb niet dezelfde rechten als mijn heteroseksuele buurman.”
Het eerste verzoek in Costa Rica
Zeventien jaar geleden doet een homokoppel voor het eerst een verzoek om hun huwelijk te laten registeren. Een verzoek dat wordt verworpen door de Costa Ricaanse staat. Sindsdien worden er meerdere pogingen ondernomen, maar zonder resultaat.
Al die tijd zit de Costa Ricaanse burgerbeweging niet stil. Verschillende LHBTI-rechtenorganisaties slaan de handen ineen en vormen met elkaar ‘het Front voor Gelijke Rechten’ (Frente por los Derechos Igualitarios). Hivos staat vanaf dag één achter deze groep die het debat over het huwelijk in Costa Rica blijvend verandert.
175.000 handtekeningen
In 2013 wordt met steun van Hivos een eerste poging gedaan om een wetsontwerp voor het gelijke huwelijk te presenteren aan het congres. Helaas lukte het niet om op tijd de benodigde 175.000 handtekeningen te verzamelen. Maar dit teleurstellende resultaat, pakte uiteindelijk toch positief uit:
“Toen we begonnen met het verzamelen van handtekeningen, was de publieke steun voor het gelijke huwelijk zo goed als nihil. Maar onze actie heeft dit echt veranderd. Langzamerhand merkten we een positieve verschuiving in de publieke opinie”, vertelt Michelle Jones, die als LHBTI-activist deel uitmaakt van het Front.
Belangrijke uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof
Het aantal voorstanders van het gelijkwaardige huwelijk neemt gestaag toe. Onder hen is een belangrijke bondgenoot van Hivos in de strijd voor gelijke rechten voor de LHBTI-gemeenschap: Ana Helena Chacón. Ze is op dat moment vice-president van Costa Rica en zij zet een cruciale stap. In 2016 vraagt ze het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens een adviserende uitspraak te doen over twee zaken.
- De verplichting van lidstaten om het recht op procedures met betrekking tot geslachtsveranderingen, zoals de naam van een persoon, te garanderen in overeenstemming met de genderidentiteit van een individu.
- De verplichting om de rechten te erkennen die voortvloeien uit een verbintenis tussen personen van hetzelfde geslacht.
Begin 2018 doet het hof een duidelijke uitspraak: er moeten gelijke rechten komen voor LHBTI’s. Dat betekent onder andere dat stellen van hetzelfde geslacht moeten kunnen trouwen en dat het mogelijk moet zijn om je genderidentiteit aan te passen. De uitspraak geldt voor alle 21 landen die in Latijns-Amerika bij het hof zijn aangesloten.
26 mei: een dag om nooit te vergeten in Costa Rica
Tien maanden later neemt de Costa Ricaanse rechterlijke macht de uitspraak over en krijgt de overheid achttien maanden de tijd om de wet te hervormen om zo gelijke huwelijken in het land te legaliseren. Op 26 mei 2020 is deze tijd verstreken en worden de wetswijzigingen aangenomen.
Vandaag is het zover en Costa Rica viert feest. Dit land in Centraal-Amerika is het zesde in de regio, na Argentinië, Brazilië, Colombia, Mexico en Ecuador, dat verbintenissen van hetzelfde geslacht erkent en toestaat.
Negen dagen na de uitspraak van het Hof in 2018 heeft Sergio opnieuw zijn verzoek tot erkenning ingediend bij de autoriteiten. Hij heeft tot vandaag moeten wachten tot een uitspraak. Zijn gevoelens zijn gemengd: blij, maar ook gekwetst en verdrietig door de uitspraken van religieuze groepen op social media. “Het meest pijnlijke is dat deze groepen gestuurd en beïnvloed worden door religieuze “leiders”, die zich laten drijven door haat en discriminatie in plaats van inclusie.”
Ons werk houdt hier niet op
De uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens kan worden ingezet in de 21 landen die er bij zijn aangesloten. Sinds deze uitspraak en dankzij steun van onze particuliere donateurs in Nederland, heeft Hivos eraan kunnen werken dat in El Salvador, Panama en Peru de rechten van LHBTI’s erkend worden. Maar dat is niet waar ons werk ophoudt.
Wetswijzigingen veranderen niet direct de manier waarop mensen denken.
Er zijn nog vele uitdagingen op de weg naar acceptatie en gelijkheid in de regio. Maar een ding is zeker: in Latijns-Amerika en de Caraïben worden langzaam maar zeker stappen gezet om discriminatie gebaseerd op seksuele oriëntatie en genderidentiteit tegen te gaan. Sergio: “Wetswijzigingen veranderen niet direct de manier waarop mensen denken. Daar hebben nog veel werk te verzetten, bijvoorbeeld als het gaat om religieuze groepen.”
De wet veranderen is een eerste stap. Vanuit daar is het noodzakelijk om te blijven strijden voor een samenleving waarin iedereen vrij is om zichzelf te kunnen zijn, zonder discriminatie en exclusie.
Maar vandaag is het eerst tijd om deze grote overwinning te vieren in Costa Rica. Op naar de rest van Latijns-Amerika!
