Een veilige en inspirerende omgeving voor LHBTIQ+ activisten in Centraal-Amerika
Drie jaar geleden startten we in Centraal-Amerika het project Libre de Ser (‘Free to be me’). Ons doel? De leefomstandigheden en rechten van de LHBTIQ+ gemeenschap beschermen en verbeteren, in het bijzonder van transgender personen.
In de regio is weinig ruimte voor seksuele en genderdiversiteit. De gemeenschap krijgt veelvuldig te maken met discriminatie, uitsluiting, geweld en zelfs moord. Zo zijn er tussen 2017 en 2021 in Guatemala 34 moorden op LHBTIQ+ personen geregistreerd en in Honduras zelfs het schokkende aantal van 105.
Libre de Ser vond midden in de pandemie plaats. Maar ondanks de coronacrisis werd het project een toevluchtsoord, een veilige plek om elkaar te ontmoeten en een bron van inspiratie en hoop voor LHBTIQ+ activisten in Centraal-Amerika.
Een nieuwe manier van verhalen vertellen
Zo was er bijvoorbeeld de ‘creatiekamer’, een virtueel laboratorium waar journalisten en activisten samenwerkten aan nieuwe queer-verhalen om zo een tegenwicht te bieden aan haatdragende stereotyperingen. In totaal maakten ze 16 verschillende verhalen in verschillende vormen en publiceerden ze een journalistieke handleiding: Free to Communicate.
“De Creation Room liet ons zien en voelen dat we niet alleen waren. Dat er in de hele regio journalisten uit de gemeenschap zijn die de waarheid over geweld en discriminatie boven tafel krijgen en daarover vertellen. En dat activisten die ondanks de totalitaire regeringen in hun land nog steeds de straat opgaan om te strijden voor hun rechten. Wanneer journalisten en activisten samenwerken, resulteert dat in iets krachtigs: een totaal nieuwe manier van verhalen vertellen, ontstaan met respect voor de ervaringen van mensen uit de gemeenschap.”
De redactie van Creation Room, 2021.
Data om verandering aan te jagen
De andere pijler van Libre de Ser was gericht op het genereren van data. Want als de feiten op tafel liggen, kunnen er betere veiligheidsmaatregelen voor LHBTIQ+ personen ontwikkeld worden. Dit zijn voorbeelden van resultaten die dankzij het project gerealiseerd zijn:
- Beschikbare data over geweld op basis van seksuele geaardheid en genderidentiteit zijn verbeterd.
- We hebben workshops over rechtspraak, wetgeving en gebruik van data georganiseerd.
- Het open-data portaal CUCR in Honduras is gestart.
- Libre de Ser heeft onze partner Visibles in staat gesteld het LHBTIQ+ Open Data Centrum in Guatemala te beginnen.
Al deze initiatieven dragen eraan bij dat de toegang tot rechtspraak voor LHBTIQ+ personen verbetert. De data leveren namelijk direct bewijs van mensenrechtenschendingen en stellen activisten en organisaties in staat harde gegevens te gebruiken bij het verdedigen van LHBTIQ+ rechten.
“Tijdens het project hebben we onderzocht hoe we desinformatie het best kunnen bestrijden. En hoe we nieuwe perspectieven, kennis en ideeën onder de aandacht van burgers en bestuurders kunnen brengen. We zijn bezig geweest met open data, open justitie, data art, journalistiek, popcultuur, digitale en straatkunst. We hebben ons voortdurend ingespannen om bruggen te bouwen en bondgenoten te zoeken. De grond is als het ware bewerkt, er is gezaaid en we hebben de basis gelegd voor de oogst die zal volgen.”
Saira Ortega, projectmanager Libre de Ser
De kracht van kunst
Kunst is volgens ons een belangrijk middel om sociale verandering teweeg te brengen. Met Libre de Ser wilden we mensen aan het denken zetten over de strijd van verschillende bevolkingsgroepen voor hun rechten. Bijvoorbeeld door optredens van Regina José Galindo, een kunsttentoonstelling van Emma Segura, optredens op straat tijdens Internationale Vrouwendag in Costa Rica, en door het produceren van de documentaires “Common Reflexes” en “Water for my Memory” over LHBTIQ+ gemeenschappen.
“Voor mij is Libre de Ser in veel opzichten een transformatieve ervaring geweest. Als persoon uit de LHBTIQ+ gemeenschap heeft het me in staat gesteld sterker te staan en mijn rechten te kennen. Ik had het geluk zulke geweldige mensen te ontmoeten, hun werk en levensverhalen te mogen leren kennen, mijn privileges in twijfel te trekken en na te denken over hoe ik kan bijdragen aan onze strijd.”
Mariana Arce, Hivos-collega en programmamedewerker Libre de Ser
Vruchtbare samenwerkingen
De samenwerking tussen partnerorganisaties, instellingen, activisten, de media, universiteiten en maatschappelijke organisaties was essentieel voor het succes van Libre de Ser. Allemaal hebben ze eraan bijgedragen dat het een levendig platform voor bijzondere ontmoetingen is geworden waar emoties en ervaringen gedeeld konden worden.
De weg die voor ons ligt, blijft lang en complex. De strijd moet worden voortgezet, vooral in deze turbulente regio waar fundamentalistische denkbeelden oprukken en een toenemend aantal repressieve wetten aan de orde van de dag zijn. Met de steun van onze donateurs en de programma’s die we uitvoeren in Latijns-Amerika blijven we het bewonderenswaardige werk van LHBTIQ+ activisten steunen. Alleen samen kunnen we ‘Free to be me’ zijn!
