Hivos-Triodos Fonds: 30 jaar impact in opkomende landen   

Michel Farkas, CEO van Hivos, vertelt dat de  samenwerking in het begin, in 1994, de wenkbrauwen wel even deed fronsen. “Ontwikkelingssamenwerking was in die tijd een ‘weggeefmodel’: je gaf geld aan mensen om ze te helpen.  Om dit via leningen te doen die ook weer terugbetaald moesten worden, mét rente, daar moesten veel mensen destijds aan wennen. ”

Hivos realiseerde zich echter dat zulke investeringen op grote schaal lokale activiteiten konden genereren die langdurige verandering teweegbrachten. Waarna Hivos met het rendement nieuwe projecten en bedrijven kon ondersteunen. “Om dit model goed te organiseren moet je wel samenwerken met een bank, maar wel met een bank die een vergelijkbare missie heeft om de wereld te verbeteren”, vertelt Farkas.

Triodos Bank kwam daarbij snel in beeld. Ook daar voelde de samenwerking als een logische stap, vertelt Santbergen, fondsmanager bij Triodos Investment Management dat Hivos-Triodos Fonds beheert. “De gedeelde missie om op te komen voor een vrije, eerlijke en duurzame wereld, maakt Hivos voor ons een uitstekende partner. Daarbij zijn wij als financiële partij goed in staat om de bedrijven en initiatieven die we financieren te screenen op risico, rendement en impact. Het laatste staat voorop: elke investering moet leiden tot daadwerkelijke verandering. Beide partners delen dat DNA.”

Van microfinanciering naar bedrijfsfinanciering

Hivos-Triodos Fonds heeft sinds 1994 in totaal ruim 300 miljoen euro  geïnvesteerd, verspreid over 107 high-impact initiatieven in 49 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika.

Tijdens de 30 jaar heeft de publiek-private samenwerking zich steeds succesvol weten te vernieuwen, stellen Santbergen en Farkas. Een belangrijke verandering is dat Hivos en Triodos in goed overleg hebben besloten om de focus op microfinanciering – via het financieren van microfinancieringsinstellingen – te verleggen naar kleinschalige innovatieve MKB-bedrijven. Die beweging werd in 2015 in gang gezet en is nog steeds de huidige strategie van Hivos-Triodos Fonds. Farkas: “Bedrijfsfinanciering – via leningen en aandelenkapitaal – is iets anders dan het verstrekken van kleine kredieten aan individuen of microbedrijven. Maar via iets grotere bedrijven kun je je impact verder opschalen, systemisch iets veranderen waar vervolgens ook individuen van profiteren, bijvoorbeeld via werkgelegenheid of betere toegang tot financiële diensten.”

Santbergen vult daarbij aan dat de markt voor microfinanciering inmiddels ook volwassen is geworden. “Toen we in 1994 begonnen was Hivos-Triodos Fonds nog een van de pioniers in microfinanciering. Dat was nog echt een nieuwe markt. Inmiddels is de sector en de beschikbaarheid van kapitaal voor microfinanciering vele malen groter. We kijken voortdurend, mét Hivos, hoe we een nog groter verschil kunnen maken.”

Farkas knikt bevestigend. “Voor ons gaat impact boven rendement. We kiezen heel bewust voor bedrijven die niet zomaar naar de bank kunnen om financiering te krijgen. Dat zijn kleine of middelgrote bedrijven. Dat betekent ook dat de investeringen van het fonds een omvang hebben van zo’n 500.000 tot 3 miljoen euro.”

Klimaat, energie en voedsel staan centraal

Belangrijke thema’s voor Hivos-Triodos Fonds zijn klimaat, energie en voedsel. Santbergen: “We willen geld steken in bedrijven die bijdragen aan de transitie naar een duurzame landbouw en toegang tot schone energie. Inclusiviteit is daarbij een belangrijke leidraad. De behoefte in opkomende landen aan kapitaal is enorm, net als het potentieel voor impact.”

Als voorbeeld noemt Santbergen LIMBUA in Kenia, een leverancier van biologische macadamianoten, die samenwerkt met duizenden kleine boeren, die naast noten ook avocado’s, mango en koffie produceren. Het bedrijf verwerkt de producten zoveel mogelijk lokaal voordat ze worden geëxporteerd en heeft meer dan 800 mensen in dienst. De helft zijn vrouwen. Santbergen: “LIMBUA is een frontrunner, een supergroen bedrijf met het biodynamische keurmerk van Demeter. De productie gebeurt duurzaam, met oog voor de biodiversiteit.”

In India heeft Hivos-Triodos Fonds binnen het thema van klimaat en energie een belang in Ecozen Solutions, een investering in een jong bedrijf dat inmiddels sterk is gegroeid. “Het bedrijf maakt waterpompen en koelsystemen die op zonne-energie werken, waarmee boeren minder afhankelijk orden van regenval en hun producten langer kunnen bewaren. Hun technologie is zo goed dat ze deze inmiddels ook aan Afrikaanse bedrijven verkopen”, zegt Santbergen.

Farkas voegt toe: “Dit soort bedrijven zijn de aanjagers van verandering. Ze hebben een enorme impact op gemeenschappen en zorgen voor werkgelegenheid en economische zelfstandigheid.”

Sterke sociale impact

Santbergen wil de focus op klimaatbestendigheid voor kleine boeren vergroten. “Die sociale impact linken we aan de innovatie van energiebedrijven, die met steeds slimmere oplossingen komen.” Ook zal Hivos-Triodos Fonds zich nog explicieter richten op de verbetering van de positie van vrouwen.

Het verdedigen en bevorderen van mensenrechten is waar Hivos om draait, een thema waarbij de organisatie een activistische koers niet schuwt. Dit is lastig om in een beleggingsportefeuille te incorporeren, erkent Farkas: “Maar het lukt. Wij maken ons sterk voor mensenrechten en het zogeheten maatschappelijke middenveld. Dat gaat niet alleen om politieke maar ook om  economische rechten: de kans om je eigen bestaan op te bouwen, zelfstandig inkomen te verwerven en ondernemerschap te laten zien.”

Hivos en Triodos Investment Management willen verder groeien

Een publiek-private samenwerking mixt publiek en privaat kapitaal waardoor investeerders met verschillende risicoprofielen toch samen een project kunnen financieren. Projecten die anders niet van de grond komen – omdat private investeerders ze te risicovol vinden – kunnen zo toch worden gefinancierd.

Santbergen: “We hebben met deze combinatie flinke successen mogen boeken, qua impact én rendement. Microfinancieringsbank Centenary in Oeganda hebben we bijvoorbeeld in de uitdagende beginjaren ondersteund, inmiddels is het een van de vijf grootste banken in het land. We hebben onze participatie inmiddels verkocht en de opbrengst geherinvesteerd.”

Ook Farkas noemt Hivos-Triodos Fonds een uiterst succesvolle samenwerking, waarbij veel impact in opkomende landen wordt behaald en een financieel rendement waarmee Hivos de slagkracht verder kan vergroten. Dat wil zeggen dat het leven van nog meer mensen kan worden verbeterd. Zeker in tijden waarbij overheidssubsidies worden gekort of verdwijnen, zijn deze structuren cruciaal, stelt Farkas. “Dit is ontwikkelingssamenwerking in een niet-traditioneel jasje, binnen een zakelijk model. Hivos heeft zich recentelijk daarom niet voor de gebruikelijke vijf jaar als financier aan deze samenwerking gecommitteerd, maar voor tien jaar. Dat toont ons vertrouwen.”

Hivos-Triodos Fonds heeft als ambitie om de impact verder te vergroten door in omvang te groeien, van 67 miljoen naar 100 miljoen euro. Hivos en Triodos Investment Management zetten daartoe de deur naar nieuwe partners nadrukkelijk open om het investeringsmodel verder op te kunnen schalen. Farkas: “Meer impact, met meer partijen zou geweldig zijn. Dat moeten natuurlijk wel partijen zijn die onze missie omarmen: een rechtvaardige wereld en een leefbare planeet  voor iedereen.”