Hoe houtskool in Zambia klimaatproblemen in de hand werkt

De districten Luangwa en Rufunsa bevinden zich in het Lower Kafue Basin, een belangrijk gebied voor biodiversiteit en voor het voorzien in levensonderhoud van een groot deel van de bevolking. Nu dreigt er echter onomkeerbare schade voor de kwetsbare natuur door het kappen en verbranden van bomen voor de verkoop van houtskool.

Armoede leidt tot ontbossing

Stijgende armoede en verstedelijking leiden tot meer informele verkoop van houtskool in Lusaka. De vraag naar energie groter is dan het aanbod, wat de productie ervan omhoogdrijft.

Een van onze partners waarmee samenwerken aan klimaatrechtvaardigheid, de Zambian Governance Foundation (ZGF), maakt zich sterk voor het verminderen en voorkomen van ontbossing via hun unieke gemeenschapsprojecten.

Theater over houtskool

Zo heeft ZGF twee theatergroepen opgezet die voorstellingen opvoeren om het verband tussen klimaatverandering en houtskool uit te leggen. Deze toegankelijke voorstellingen zorgen voor empathie, emotionele betrokkenheid en begrip bij het publiek.

De groepen treden op dichtbij de Luangwa-rivier, een van Zambia’s grootste rivieren. De droge rivierbeddingen zijn een zichtbare herinnering aan hoe het kappen van bomen rond een grote rivier deze uiteindelijk zelfs kan droogleggen.

Spaargroepen voor vrouwen

Een ander probleem is dat in Luangwa en Rufunsa de productie en verkoop van houtskool voor mensen een aantrekkelijke manier is om geld te verdienen. En de economische neergang in Zambia betekent dat er niet veel andere mogelijkheden zijn om inkomsten te genereren.

Vroeger zorgde de Luangwa-rivier voor inkomsten uit de visserij, maar door de klimaatverandering droogt de rivier snel op. Veel mannen zijn naar Lusaka verhuisd om werk te vinden terwijl de vrouwen achterblijven om voor het gezin te zorgen. Het zijn dan ook vooral vrouwen die houtskool produceren.

ZGF heeft als doel om hen kennis te laten maken met andere bronnen van inkomsten. Bijvoorbeeld door te helpen bij het opzetten van spaargroepen voor vrouwen zodat zij tegen lagere tarieven geld kunnen lenen. Dat geeft hen de mogelijkheid om zich bezig te houden met andere activiteiten die inkomsten genereren.

Landbouwpraktijken kunnen duurzamer

Houtskoolproductie is niet de enige milieuvervuilende activiteit in Luangwa en Rufunsat. Er worden veel bomen gekapt en verbrand om vervolgens gewassen te planten in de as van de bomen, die als meststof fungeert.

Daarom traint ZGF boeren in alternatieve landbouwtechnieken, zoals het gebruik van dierlijk afval als meststof en het bewerken van de grond op manieren die deze niet overmatig blootstelt aan hitte. Ook hier staan ​​vrouwen centraal in de training, omdat zij het meeste werk op de boerderij doen.

Klimaatverandering en de rol van gender

Zambia kent een sterke op gender gebaseerde rolverdeling en ongelijkheid. Daarom is het niet verrassend dat de projecten van ZGF om klimaatverandering tegen te gaan een genderaspect hebben.

Deze ongelijke arbeidsverdeling in de landbouw en het huishouden heeft ook als gevolg dat vooral vrouwen direct worden getroffen door de gevolgen van klimaatverandering. Denk aan toenemende droogte waardoor landbouw mislukt, overstromingen en inkomensverlies.

Daarom moeten vrouwen altijd worden betrokken bij en gehoord in gesprekken over klimaat en klimaatbeleid. Niet alleen in hun eigen gemeenschappen maar juist ook op plekken waar beleid wordt bepaald. Dit is de rode draad in ons werk voor klimaatrechtvaardigheid: ondervertegenwoordigde groepen laten meebeslissen over beleid dat hun direct aangaat. Alleen dan kunnen we effectief grip krijgen op de klimaatcrisis.

Bekijk een van de theatergezelschappen van ZGF in actie: