Hoe kun je LHBT’s en religie dichter bij elkaar brengen?
Seksuele diversiteit en het geloof: het is een combinatie die op zijn zachts gezegd wringt. Het is vaak de basis van discriminatie en uitsluiting. Over de hele wereld zijn er religieuze leiders die aanzetten tot haat en geweld tegen LHBT’s, en daardoor zien veel LHBT’s het geloof als een vijand. Onze partner Global Interfaith Network (GIN) laat zien dat het ook anders kan. In een bijzonder project, dat mogelijk wordt gemaakt door onze donateurs, brengen zij succesvolle methodieken in kaart die LHBT’s en religie dichter bij elkaar moeten brengen.
Toni Kruger-Ayebazibwe uit Zuid-Afrika staat aan het roer van Global Interfaith Network: een wereldwijd LHBT-netwerk van honderden mensen en organisaties van verschillende religies. Zelf groeide ze op als atheïst. “Dat was niet gebruikelijk in Zuidelijk Afrika in de jaren tachtig.” Toen ze eind twintig was, is ze gaan geloven. “Ik sloot me aan bij het geloof als lesbische vrouw. En in het geloof vond ik vrijheid. Voor veel mensen klinkt dat tegenstrijdig. Maar de vrijheid die het mij heeft gebracht, gun ik anderen ook.”
De positieve ervaring die Toni heeft, is niet vanzelfsprekend. Vaak is er binnen religies geen of weinig ruimte voor diversiteit. In Nederland werd dat bijvoorbeeld pijnlijk duidelijk toen in 2018 de zogeheten Nashville-verklaring werd verspreid. Het document, waarin LHBT’s worden afgewezen, werd door tienduizenden christenen in onder andere de Verenigde Staten en Nederland ondertekend. In niet-Westerse landen waar GIN actief is en waar geloof een prominentere plek heeft binnen de samenleving, is deze frictie nog veel sterker aanwezig.
Het gesprek aangaan
Samen werken GIN en Hivos eraan om LHBT’s en religieuze leiders dichter bij elkaar te brengen. Zo willen we haat, uitsluiting en discriminatie wegnemen. Maar hoe laat je mensen die lijnrecht tegenover staan naar elkaar toe bewegen? Volgens Toni is een van de meest succesvolle strategieën de dialoog zoeken. “Dat is iets anders dan een debat, wat je bijvoorbeeld veel in de media ziet. Vaak wordt in zo’n debat een stem gegeven aan twee uitersten en dat kan polarisatie in de hand werken. De consequentie is dat mensen nog verder van elkaar verwijderd raken.”
Toni wil juist het tegenovergestelde bereiken. “De dialoog aangaan, en echt luisteren naar de ander, is geen makkelijk proces. Wat we uiteindelijk willen is dat twee verschillende kanten met elkaar in gesprek gaan en tot een gedeeld begrip komen. Daarvoor werken we nu samen met mensen die hier ervaring in hebben, die weten hoe je dit moet aanpakken en hoe je een dialoog moet openen.”
Zeven leiders, zeven methoden
Het Global Interfaith Network heeft inmiddels zeven religieuze leiders bereid gevonden die elk hun best practices hebben gedeeld op het gebied van dialoogvoering en inclusie van LHBT’s: een boeddhist in Zuid-Korea, een Imam uit Algerije die nu in Frankrijk woont, een religieuze LHBT-activist uit Kenia, iemand uit Zuidoost-Azië die veel werkt met religieuze Moslimleiders, iemand die onwille het werk anoniem wil blijven maar veel samenwerkt met de World Council of Churches, een orthodoxe priester uit India, en een Creoolse theoloog én priester van de Oud-Katholieke kerk uit Latijns-Amerika.
“Ze hebben elk hun eigen achtergrond en hun eigen sterke en inspirerende methode,” legt Toni uit. “Zo vertelde de Algerijnse Imam dat hij graag een maaltijd met iemand deelt als hij een dialoog aangaat, omdat dat de menselijkheid van beide partijen laat zien. En dat is de gemeenschappelijke deler van alle methoden: het draait om gedeelde menselijkheid. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen.”
Het verhaal van een priester
Dat deze methode werkt, bewijst een mooi verhaal over een priester uit Lesotho. “Voordat hij de dialoog met ons aanging, had hij in zijn leven nog nooit bewust iemand uit de LHBT-gemeenschap ontmoet. Op de laatste dag kwam hij naar ons toe en vertelde hij dat hij zich realiseerde dat wat hij had geleerd in de meer dan veertig jaar van zijn priesterschap, schadelijk was voor LHBT’s en hen uitsloot. Hij vroeg ons om vergiffenis en zei dat hij dankbaar was voor het proces, omdat het hem had bewogen om al zijn kennis in twijfel te trekken. En hoewel het hem tijd zou kosten om zijn nieuwe inzichten en begrippen te laten bezinken en een plek te geven, was hij vastberaden om er mee aan te slag te gaan.”
Bondgenoten om LHBT’s en religie dichter bij elkaar te brengen
De zeven personen die voor dit project zijn geïnterviewd, maken niet allemaal deel uit van de LHBT-gemeenschap. “Sommigen waren vroeger zelfs anti-LHBT en zijn nu bondgenoten. Het is heel belangrijk om te horen welk proces zij hebben doorgemaakt en hoe dat tot stand is gekomen. Daar kunnen we zoveel van leren.” Het doel is om uiteindelijk met al deze best practices een toolkit te ontwikkelen die door mensen over de hele wereld gebruikt kan worden.
Het project moet niet alleen bijdragen aan meer acceptatie en inclusie van LHBT’s binnen verschillende religies, maar ook daarbuiten. Toni: “religieuze leiders hebben vaak een invloedrijke positie in de landen waar wij werken. Als zij hun houding ten opzichte van LHBT’s kunnen veranderen, kan de publieke opinie ook veranderen.”
