Hivos-rapport: koffiesector creëert bubbel
Koffieboeren verdienen al jaren geen stuiver met hun product en schakelen over op gewassen die minder gevoelig zijn voor klimaatverandering. Tegelijkertijd pompen investeerders in de koffiesector miljarden euro’s in overnames en stijgt de vraag naar goede koffie. Een groeiende ‘koffiebubbel’ is het gevolg, zo blijkt uit de Koffie Barometer 2018, een samenwerking van Hivos, Solidaridad, Conservation International, COSA en Oxfam-Wereldwinkels.
Als er niets gebeurt om de effecten van klimaatverandering op te vangen en sociale omstandigheden op koffieboerderijen te verbeteren, wordt de groei van de koffie-industrie gebouwd op drijfzand, waarschuwt Hivos programmamanager Sjoerd Panhuysen, hoofdauteur van het rapport.
Douwe Egberts
De barometer houdt de vinger aan de pols van de mondiale koffiesector, waarin fusies en overnames de afgelopen jaren de toon zetten. Neem het bekende Douwe Egberts. Dat veranderde in 2012 na een verzelfstandiging van naam in DE Master Blenders. Vier jaar geleden fuseerde het bedrijf met het Amerikaanse Mondelez tot Jacobs Douwe Egberts (JDE), en is nu onderdeel van de koffiereus JAB Holding.
JDE, dat qua grootte wereldwijd de tweede plek inneemt na koploper Nestlé, koopt van zijn totale hoeveelheid koffiebonen slechts één vijfde gecertificeerd in; bonen met een keurmerk. Geen enkel ander bedrijf doet het echter beter. Om maar aan te geven dat de sector als geheel nog een hele omslag moet maken.
Koffiebubbel
En terwijl de koffie-industrie steeds winstgevender wordt met een mondiale omzet van 170 miljard euro, komt slechts 10 procent van de opbrengst ten goede aan de producerende landen. Een schamele twee promille (0,002de deel) wordt geïnvesteerd in het verduurzamen van de productie.
“Bedrijven hebben de neiging om duurzaamheid bij de afdeling maatschappelijk verantwoord ondernemen onder te brengen, terwijl het de basis van een ambitieuze bedrijfsstrategie hoort te zijn”, zegt Sjoerd Panhuysen van Hivos. “Reële investeringen in een productie die goed is voor mens en milieu blijven ver achter. Door die houding wordt een koffiebubbel gecreëerd. Investeerders zouden zich zorgen moeten maken.”
Neemt niet weg dat die boeren vorig jaar (2016/17) wereldwijd een recordoogst van bijna 160 miljoen zakken van 60 kilo haalden. Bijna in alle landen waar de koffieproductie hard groeit, onder meer in Vietnam, Indonesië en Peru, ging de groei gepaard met ontbossing.
Als de koffieconsumptie met 2 procent per jaar blijft groeien, zijn er in 2050 300 miljoen zakken nodig, ongeveer het dubbele van de huidige productie. Zonder ingrijpende veranderingen zal de wereldwijde productie in 2050 echter lager uitvallen dan het huidige niveau.
In het licht van klimaatverandering en milieuschade is het van groot belang dat de koffiesector werk maakt van een milieu- en klimaatvriendelijk productiesysteem. Verantwoorde productie vraagt daarnaast om nauwe samenwerking tussen producenten, exporteurs en nationale en lokale overheden. Dit zal de positie van boeren verbeteren en de onderhandelingspositie van exporteurs versterken.
Conclusie
Boeren die uit armoede wegtrekken uit de koffie, het gebrek aan financiële transparantie in de keten, een povere duurzaamheidsagenda en klimaatverandering, het zijn stuk voor stuk factoren die de duurzaamheid van de productie zwaar onder druk zetten. Ze zullen nog voor de nodige schokgolven en verrassingen zorgen. Om te voorkomen dat de koffiebubbel knapt, zullen de belangrijke spelers op korte termijn met een overtuigend plan van aanpak moeten komen om de prangende problemen het hoofd te bieden. Voor het te laat is.
