Rechten voor de rivier
Inheemse bewoners van de Amazone zijn afhankelijk van rivieren voor hun voedselvoorziening en om zich te verplaatsen. Kinderen gaan zo naar school en zieken naar de eerste hulp. Maar nu uitdroging en vervuiling hun belangrijkste waterwegen bedreigen, raken zij verder geïsoleerd en loopt hun gezondheid groot gevaar.
Thaís Isabelle de Oliveira woont in het Arapiuns-gebied in de Braziliaanse Amazone. Ze merkt hoe klimaatverandering het leven in het regenwoud drastisch verandert. “Vorig jaar kampten we met extreme droogte en hitte en een gebrek aan regen. Vissen stierven, fruitbomen gingen dood en gezinnen die afhankelijk zijn van visserij en landbouw verloren hun inkomens.”
Houtkapbedrijven dumpen hun afval en olie in ons water.
Daar bovenop komt ernstige ontbossing en vervuiling. Thaís beschrijft hoe houtkapbedrijven de Arapiuns-rivier gebruiken om enorme hoeveelheden gekapte bomen naar de haven te vervoeren: “Ze vervuilen de rivier met giftige houtschors, afval en olie van de veerboten die direct in het water wordt gedumpt. Inheemse gemeenschappen zijn afhankelijk van de rivier: we wassen ons erin, we gebruiken voor ons eten en om onszelf te verplaatsen. Maar door het vieze water zijn er steeds minder vissen en lopen mensen huid- en maagziekten op.”
Bewakers van de natuur
In 2020 besloten Thaís en andere jongeren om in actie te komen. Ze richtten Guardiões do Bem Viver op, ‘bewakers van een goed leven’: een collectief dat het regenwoud verdedigt. Thaís: “Goed leven gaat over de traditionele manier van leven die Inheemse gemeenschappen altijd hebben toegepast. De gebruiken van onze voorouders draaien om gemeenschapszin en het belang van delen. Dat willen we behouden en beschermen, evenals het regenwoud en de rivier, die daar onlosmakelijk mee verbonden zijn.”
De rivier als rechtspersoon
Met steun van Hivos werken Guardiões do Bem Viver en andere lokale organisaties aan een gedurfd plan om de Arapiuns-rivier te beschermen. “We zijn bezig met het indienen van een wetsvoorstel dat de rivier erkent als een levende entiteit. Daarmee krijgt Arapiuns rechten. Dit garandeert het welzijn van de rivier en erkent de rol die de rivier speelt in onze voedselvoorziening, gezondheid, bereikbaarheid en cultuur.”
Want waarom zou de natuur geen rechten kunnen hebben? Wereldwijd is er een groeiende beweging die ervoor pleit dat ecosystemen rechten hebben die gerespecteerd en beschermd moeten worden. In onder meer Canada, Colombia en Nieuw-Zeeland zijn al bergen en rivieren erkend als rechtspersoon. Volgens Thaís is het tijd dat de levensader van de Amazone ook erkend en beschermd wordt.
