Rechtvaardige klimaatactie in Zambia
Mangiza Chirwa is programmamanager bij Hivos in Zambia. Ze leidt ons Voices for Just Climate Action (VCA)-programma en werkt samen met gemeenschappen om hun stem te laten horen in nationale én wereldwijde discussies over de klimaatcrisis. We spraken met haar over klimaatverandering in Zambia, de manieren waarop dat mensen beïnvloedt en wat Hivos doet om rechtvaardige klimaatactie te bevorderen.
Hoe beïnvloedt klimaatverandering Zambia?
“We merken het vooral aan de veranderende regenpatronen. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de landbouw, maar bijvoorbeeld ook voor de energieproductie. Ons land is afhankelijk van waterkracht dus als we niet genoeg regen krijgen, hebben we geen elektriciteit.
“Op dit moment ervaart Zambia het droogste landbouwseizoen in meer dan 40 jaar. De president riep zelfs een noodtoestand uit op 1 maart. De droogte leidde tot stroomtekorten die op sommige plekken tot wel drie dagen duurden. De mijnbouwsector werd stilgelegd en ook mensen met kleine bedrijven kwamen in de knel. Ze hebben allemaal elektriciteit nodig om hun werk te kunnen doen – en geen elektriciteit betekent geen inkomen.
“De gevolgen voor de landbouw waren nog erger; volgens de overheid mislukte bijna 50 procent van de oogsten. Veel boeren investeerden dit seizoen in maïsteelt omdat de nieuwe regering het tegen scherpe prijzen kon aankopen. Het leek een goede investering – maar nadat de maïs was geplant, bleef de regen uit en verloren ze al hun investeringen.”
Wat betekent rechtvaardige klimaatactie voor jou?
“Zowel de wetenschap als de praktijk laat zien dat vrouwen, jongeren en kwetsbare groepen het hardst worden getroffen door droogte. Neem bijvoorbeeld de kleine bedrijven die lijden onder stroomuitval; deze ondernemers behoren tot de groep met de minste mogelijkheden om deze problemen te vermijden of om zich aan te passen.
“Of neem mensen die houtskool maken. Samen met onze partners proberen we de productie van houtskool te verminderen, omdat het kappen en verbranden van bomen erg vervuilend is en een grote rol speelt bij de droogte en klimaatverandering. Maar als we mensen vragen om te stoppen met het maken van houtskool, vragen we ze in feite om een belangrijke bron van inkomsten op te geven.
“Meestal krijgen ze eenmalige oplossingen aangeboden, zoals een zonnekookstel. Maar dat is niet genoeg om hun gezin mee te kunnen onderhouden. Zelfs als we ze opleiden in ondernemerschap, moeten ze nog steeds op een andere manier hun brood gaan verdienen – en dat is niet altijd gemakkelijk.
“We moeten nadenken over duurzamere manieren om in Zambia met de klimaatcrisis om te gaan. Dus als we mensen vragen om te stoppen met houtskoolproductie, moeten we ze helpen om alternatieve, duurzame inkomstenbronnen te vinden. Anders is ons klimaatwerk noch rechtvaardig noch effectief.”
Wat heeft Voices for Just Climate Action bereikt in Zambia?
“Op de plekken waar we werken, hebben we het bewustzijn rondom klimaatverandering aanzienlijk vergroot; er is een groeiend inzicht dat de klimaatcrisis niet alleen milieuprobleem is, maar ook een rechtsvaardigheidskwestie.
“Met het introduceren van duurzame landbouwpraktijken helpen we gemeenschappen om zich aan te passen aan de nieuwe klimaatomstandigheden. Ook zorgen we voor informatie over duurzamere hulpbronnen, zoals het gebruik van twijgen in plaats van houtskool als brandstof.
“Het meest trots ben ik misschien wel op hoe we mensen ondersteunen om beter te lobbyen bij lokale leiders. We leren hen hoe ze hun leiders effectief kunnen benaderen en op een duidelijke manier de klimaatproblemen kunnen uitleggen waar ze mee te maken hebben. Dit vergroot de kans op overheidsmaatregelen. Ook organiseren we bijeenkomsten waar gemeenschappen in gesprek kunnen gaan met politieke leiders over wat ze nodig hebben om klimaatverandering het hoofd te bieden.
“Onze partners hebben toegang tot nationale parlementariërs en doen voorstellen voor klimaatbeleid gebaseerd op hun werk in de gemeenschappen. We helpen ook mensen om zelf naar het parlement te stappen. Persoonlijke verhalen, zoals dat van een moeder die haar kind niet naar school kan sturen door baanverlies na een houtskoolverbod zonder alternatief inkomen, kunnen politici wakker schudden en leiden tot rechtvaardiger klimaatbeleid.”
Wat motiveert je?
“Van jongs af aan heb ik me altijd afgevraagd: hoe kunnen we de leefomstandigheden van mensen verbeteren? Dit is alleen mogelijk is als de overheid op het hoogste niveau investeert in ontwikkeling en milieubescherming.
Op dit moment gaat geld naar problemen die nu spelen, maar we moeten ook vooruitdenken en plannen maken voor de komende vijf tot tien jaar. De klimaatcrisis zal in die tijd namelijk niet verdwijnen – en de droogte waarmee we nu te maken hebben, wordt de komende jaren misschien alleen nog maar erger. Daar wil ik tegen in actie komen. ”
Over Voices for Just Climate Action
Met het programma Voices for Just Climate Action zetten we ons in voor klimaatrechtvaardigheid. We zorgen we ervoor dat ondervertegenwoordigde groepen zoals vrouwen, jongeren en Inheemse mensen een centrale rol krijgen in klimaatoplossingen. Hun stemmen zijn cruciaal voor effectieve en duurzame klimaatactie.