Vechten voor erkenning: een juridische strijd in Kenia die verandering bracht
De klop op de deur kwam zonder waarschuwing. Op amper twintigjarige leeftijd leefde Sarah* voor het eerst helemaal als zichzelf – tot de ochtend waarop de politie arriveerde en haar wereld instortte. Met onze steun zette deze zaak een noodzakelijke verandering in gang.
Wat Sarah nooit had verwacht, was dat degene die haar bij de autoriteiten had aangegeven een familielid was. Iemand die niet kon accepteren dat de persoon die ooit als zoon werd gezien, nu vrede had gevonden als dochter.
De aanklacht was ernstig: het verkrijgen van documenten onder valse voorwendselen, op basis van artikel 320 van het Keniaanse Wetboek van Strafrecht.
Een zoektocht naar identiteit
Het begon toen Sarah haar officiële documenten wilde laten aanpassen naar haar meisjesnaam. Volgens de Keniaanse wet is daarvoor een kopie van de identiteitskaart van minstens één ouder vereist. Maar omdat haar familie haar had buitengesloten, had ze daar geen toegang toe.
In een wanhopige poging verzamelde ze verloren identiteitskaarten van vreemden en gaf hen op als haar ouders en voogd. Het lukte: ze kreeg een geboorteakte, identiteitskaart en paspoort op haar nieuwe naam. Voor het eerst werd ze officieel erkend als vrouw.
Maar de vreugde was van korte duur. Ze werd gearresteerd terwijl ze medische zorg zocht. Tijdens huiszoekingen maakten agenten grove grappen over haar lingerie en toonden die spottend aan de buren. Waar velen haar transgender identiteit nog niet kenden, werd ze nu publiekelijk ontmaskerd en liep ze groot gevaar.
Met steun van Hivos hielp partnerorganisatie Amka Africa haar ontsnappen naar een safehouse in Eldoret, terwijl ze in spanning de aanklacht afwachtte.
Een strijd om bestaansrecht
Voor Sarah draaide de zaak om meer dan juridische aanklachten: het ging om haar recht om te bestaan als zichzelf. In een samenleving waar trans personen vaak verkeerd begrepen of zelfs gecriminaliseerd worden, werd haar proces een strijd om erkenning.
Haar grootste angst was niet de straf, maar de kans om in een mannelijke cel te belanden. “Dit was de eerste keer dat ik werd gearresteerd. Ik wilde mezelf van het leven beroven,” vertelt ze. Haar angst ging niet alleen over schuld of onschuld, maar over overleven in een systeem dat haar niet beschermde.
Een onverwachte wending
Tijdens haar borgtocht bood Amka Africa meer dan alleen juridische steun. Via ons programma We Lead startten ze een bredere educatieve missie: rechtbankmedewerkers en advocaten werden voorgelicht over trans identiteiten, de uitdagingen waar de gemeenschap voor staat en het menselijke verhaal achter Sarahs zaak.
In juni 2024, bijna vijf jaar na haar arrestatie, kwam de uitspraak. Sarah werd schuldig bevonden, maar kreeg een voorwaardelijke straf – ze hoefde niet naar de gevangenis. Het was een ongekende beslissing die liet zien dat de rechtbank openstond voor nieuwe inzichten.
“Ik geloof dat deze uitspraak de ogen van de rechter, de officier van justitie en het hele rechtssysteem heeft geopend,” vertelt Sarah. De rechter gaf tijdens de zitting zelfs aan meer te willen leren over trans ervaringen.
Als onderdeel van haar straf werd Sarah gevraagd deel te nemen aan workshops om rechtbankmedewerkers en de gemeenschap te informeren over genderidentiteiten. Wat begon als een vervolging, werd een platform voor verandering.
Een domino-effect
Sarahs verhaal is meer dan een persoonlijke overwinning. Het biedt hoop aan anderen die soortgelijke juridische uitdagingen doormaken. Amka Africa gebruikt haar ervaring inmiddels om andere trans personen te begeleiden bij legale naamswijzigingen en hen te behoeden voor gevaarlijke, illegale alternatieven.
Haar zaak markeert een belangrijke stap in hoe het Keniaanse rechtssysteem omgaat met trans rechten. Het bewijst dat onderwijs en empathie zelfs in de moeilijkste omstandigheden deuren kunnen openen.
*Sarah is een gefingeerde naam.
