Wie betaalt de klimaatrekening?

Nieuw onderzoek van Hivos, samen met partners in Brazilië en Zambia, toont hoe diep klimaatverandering ingrijpt in het dagelijks leven van gewone mensen. We spraken met 236 huishoudens om te begrijpen hoe extreme hitte, droogte en overstromingen hun inkomen, gezondheid en welzijn beïnvloeden.

De uitkomst is even schokkend als helder: de klimaatcrisis wordt thuis betaald. En vrouwen dragen de kosten via onbetaalde zorg, stijgende uitgaven, inkomensverlies en terugkerende schulden.

Belangrijkste bevindingen

• Huishoudens in Zambia besteden 10-30% van hun jaarinkomen aan het herstellen van klimaatschokken.
• Vrouwen in de informele economie van Brazilië verliezen tot 40% van hun maandloon tijdens extreme weersomstandigheden.
• Meer dan de helft van de gezinnen slaat maaltijden over na een klimaatramp en raakt in de schulden.
• Deze kosten, de “verborgen klimaatrekening”, worden niet meegeteld in nationale begrotingen of internationale klimaatfinanciering.

Vrouwen staan aan de frontlinie

Als overstromingen huizen verwoesten of droogte oogsten doet mislukken, zijn vrouwen degenen die water halen, voor kinderen zorgen, eten zoeken, en het huishouden draaiende houden zonder steun van buitenaf. Hun onbetaalde arbeid stijgt, terwijl hun economische mogelijkheden afnemen. De mentale belasting – de constante zorg om morgen – is immens, maar zelden zichtbaar in beleid of statistieken.

Ondertussen blijven bedrijven in fossiele brandstoffen recordwinsten boeken en schieten overheidsbudgetten tekort. De meeste klimaatfinanciering stroomt naar grote infrastructuurprojecten en bureaucratische systemen, niet naar de vrouwen die al dagelijks geconfronteerd worden met de gevolgen van klimaatverandering.

Daarom doen we in ons onderzoek aanbevelingen voor lokale overheden en internationale klimaatfinancieringsinstellingen om ervoor te zorgen dat de klimaatrekening niet langer wordt betaald door de meest economisch kwetsbare mensen. Bijvoorbeeld door financiering rechtstreeks beschikbaar te maken voor door vrouwen geleide gemeenschapsinitiatieven die nu al oplossingen ontwikkelen op wijkniveau.

Deze klimaattop moet het keerpunt zijn

COP30, gehouden in een van de meest klimaatgevoelige regio’s ter wereld, biedt een kans om dit patroon te doorbreken. Echte klimaatrechtvaardigheid vraagt dat de wereld erkent wie nu werkelijk betaalt voor deze crisis: vrouwen en gezinnen.

Klimaatbeleid en financiering moeten niet alleen gericht zijn op het verminderen van uitstoot, maar ook op het ondersteunen van mensen die de gevolgen nú dragen. Geen enkele vrouw zou haar inkomen, gezondheid en toekomst van haar kinderen moeten opofferen om te overleven. Als klimaatfinanciering vrouwen en gezinnen niet bereikt, is klimaatactie mislukt.

De vraag blijft: wie betaalt de klimaatrekening?