Fast Facts: Pittige feiten over een falend voedselsysteem
Wist je dat bij de productie van 100 gram chocolade 1.700 liter water verbruikt wordt? Of dat bewerkte palmolie te vinden is in wel 60 procent van onze levensmiddelen? We zijn bezig met gezondheid en welzijn maar hebben eigenlijk geen idee van de ondoorgrondelijke wereld die schuilt achter de dingen die we eten.
Toch loont het om eens kritisch te kijken naar hoe ons voedsel gemaakt wordt. De voedselindustrie is een grote machine waarin grootschalig geproduceerde gewassen en producten – zoals graan, maïs, soja en palmolie – gestopt worden. Wat uit de machine komt heeft een metamorfose ondergaan en is veelal niet meer tot de oorsprong te herleiden. De effecten van deze grootschalige voedselproductie zijn vaak desastreus.
Wat gaat er mis?
Industrialisering heeft de voedselproductie weliswaar opgestuwd en tot schaalvoordelen geleid, maar ook tot toenemende marktconcentratie bij een klein aantal supermarkten en voedselmultinationals. De sociaaleconomische gevolgen voor boeren zijn haast niet te overzien. Door extreem lage prijzen en alsmaar toenemende concurrentiedruk worden ze gedwongen op te schalen en te kiezen voor de teelt van een zeer beperkt aantal gewassen, om de kosten nog meer te drukken. Voedsel wordt zo eigenlijk onrealistisch goedkoop geproduceerd.
In de race to the bottom worden ongezonde calorieën steeds goedkoper en makkelijker verkrijgbaar dan gezond voedsel. We zien wereldwijd een overgang naar een westers dieet van meer vet, meer suiker en meer ultraprocessed foods (voedingsmiddelen waar ingrediënten aan te pas komen die een gemiddeld huishouden niet in de keukenkastjes heeft staan, zoals smaakstoffen, emulgatoren en andere hulpstoffen. Bijvoorbeeld frisdrank, verpakte snacks en koekjes, snoepgoed en instant noedels). Dit leidt tot meer welvaartsziektes zoals overgewicht, hart en vaatziekten en diabetes.
De manier waarop we vandaag de dag voedsel produceren en consumeren heeft ook een negatief effect op het klimaat. De voedselindustrie maakt bovenmatig veel gebruik van pesticiden en kunstmest, met oppervlakte- en drinkwatervervuiling en uitgeputte bodems tot gevolg. Bovendien leidt de toenemende mondiale vraag naar dierlijke eiwitten tot een grotere vraag naar landbouwgrond. Dit leidt tot ontbossing. Samen met de methaan (MH4) die koeien uitstoten draagt dit bij aan klimaatverandering. Deze milieu –en klimaatkosten worden niet in de uiteindelijke marktprijs verrekend.
Fast Facts trekmuur
Dit is slechts een tipje van de sluier van de negatieve effecten van ons huidige voedselsysteem. Om hiervoor aandacht te vragen heeft Hivos de Fast Facts trekmuur ontwikkeld. In deze automatiek trek je naast jouw gekozen ‘snack’ ook wat informatie mee: simpele feitjes over serieuze voedselvraagstukken. Je leest de herkomst van het product en welke grondstoffen het bevat. Maar ook welk effect de productie of consumptie heeft op bijvoorbeeld de gezondheid, het klimaat of de producent.
Als consument kan je de perverse uitwassen van het voedselsysteem niet eigenhandig ombuigen of ongedaan maken. Hivos en haar partners werken met het Sustainable Diets programma aan oplossingen om gezond, divers en duurzaam geproduceerd voedsel voor iedereen beschikbaar te maken.
Wat kan jij doen?
Toch is er een aantal concrete dingen die jij ook kunt doen om je steentje bij te dragen. Je kunt bijvoorbeeld op je suikerinname letten en niet te veel verwerkte producten eten. Een gevarieerde, gezonde en voedzame maaltijd is beter voor je gezondheid. Minder vlees eten is daarnaast beter voor het klimaat en ook voedselverspilling vermijden draagt bij aan een betere leefomgeving. Let ook op keurmerken, bijvoorbeeld voor dierenwelzijn, bij tropische producten en bij producten waarin palmolie is verwerkt. Eet bij voorkeur lokaal en producten uit het seizoen. Bovenal: neem de tijd om je eens goed te verdiepen in je eten, en verras je omgeving vaker met een zelfbereide maaltijd!
Wil je nog meer tips?
Bezoek dan onze trekmuur op het Wereldvoedseldag festival. Deze vindt plaats op 14 oktober in de Mauritskazerne in Ede. Tijdens het festival organiseert Hivos ook een talkshow met gasten uit Zambia en Bolivia; Corny truths. Het programma is gratis en iedereen is welkom, maar reserveer wel even je kaartje voor de talkshow. Dat kan op de website van het Wereldvoedseldag festival.
