Grote overwinning voor homo’s in India
De beruchte Sectie 377 uit het Indiase wetboek van strafrecht is niet langer. Rechter Dipak Misra zette met zijn uitspraak deze week namelijk een dikke streep door deze oude Britse koloniale wet die seks tussen mensen van gelijk geslacht als onnatuurlijk kwalificeert en verbiedt. Buiten de rechtszaal vielen activisten elkaar in de armen. De juridische strijd die ruim een kwart eeuw geleden begon leidde tot een overwinning voor mensenrechten en waardigheid.
Hoewel de wet zelden daadwerkelijk werd toegepast om lesbiennes, homo’s, bi- en transpersonen (LHBTI’s) achter de tralies te zetten, vormde hij wel een basis voor uitsluiting en discriminatie en gebruikte de politie de bepaling veelvuldig om hen lastig te vallen. Nu het Hooggerechtshof heeft bepaald dat deze toepassing van de wet ‘irrationeel en willekeurig’ is, zal dit beslist gevolgen hebben voor miljoenen mensen in het land die niet langer strafbaar kunnen worden gesteld om wie ze zijn.
Jaren ’90
Hivos was al vanaf de vroege jaren ‘90 betrokken bij de strijd voor afschaffing van het verbod op homoseks in India. Onder meer door het steunen van activisten en organisaties die zich hard maakten voor verbetering van de rechtspositie van homo’s. In het bijzonder Shoba Raghuram, oud directeur van Hivos India, en de NAZ Foundation zijn belangrijke pleitbezorgers van het schrappen van het bewuste artikel uit het Indiase strafrecht.
“Een drietal mensen van NAZ heeft in 2001 weken in de gevangenis gezeten op beschuldiging van overtreding van het gewraakte Artikel 377, terwijl ze gewoon hun werk aan het doen waren: het opkomen voor homorechten en het verspreiden van informatiebrochures op plaatsen waar homo’s elkaar ontmoetten”, herinnert oud Hivos-medewerker Frans Mom zich.
Hun werk en dat van vele anderen heeft bijgedragen aan de historische uitspraak. Die onderstreept niet alleen dat elke Indiase burger zich kan beroepen op gelijke rechten en bescherming door de grondwet, hij benadrukt ook het belang van vrijheid van expressie. Zoals het hof op nogal indringende wijze oordeelde: “Ontkenning van vrijheid van expressie brengt de dood naderbij.”
Bollywood
De nieuwe realiteit vormt een juridische basis om verder te werken aan homo-acceptatie, die in de praktijk, op school, op het werk helaas vaak nog ver te zoeken is. Maatschappelijke acceptatie is vooral een mentaliteitskwestie, die op tal van manieren een duw in de goede richting kan krijgen. Inclusie begint met oog krijgen voor de situatie van ‘de ander’. Bollywood films tonen zich wat dat betreft een ware wegbereider.
Neem het succes van de film Evening Shadows van Sridhar Rangayan, een familiedrama met een homojongen in de hoofdrol, die een groot publiek bereikte. Een belangrijk oogmerk van de filmmaker is uitdrukkelijk om begrip te kweken voor de soms moeilijke situatie waarin LHBTI’s zich bevinden en het denken over hen te veranderen. Dit was dan ook de reden dat de film de eerste Hivos Free to be me Award kreeg uitgereikt tijdens de Roze Filmdagen begin dit jaar in Amsterdam.
De verwachting is dat de reikwijdte van de goed gemotiveerde rechterlijke uitspraak zich ook buiten India zal uitstrekken. De argumenten die het hof heeft gebruikt kunnen namelijk zeker een steun in de rug zijn voor andere nog lopende pogingen om homoseksualiteit te decriminaliseren, zoals in Kenia, net als India een Britse ex-kolonie.
