Hoe we in vijf Afrikaanse steden de positie van LHBTI’s gaan verbeteren

In meer dan 32 Afrikaanse landen is ‘homoseksueel gedrag’ strafbaar. En in sommige landen, zoals Nigeria, kunnen familieleden en vrienden vervolgd worden voor ‘medeplichtigheid’ aan homoseksuele relaties. Dit soort wetten voedt een cultuur van discriminatie en mensenrechtenschendingen. Het trieste gevolg is dat Afrikaanse LHBTI’s lijden onder intolerantie, discriminatie en in sommige gevallen zelfs geweld.

Werken aan meer gelijkheid en inclusie

Om dit te veranderen, leidt Hivos een nieuw programma waarin we samen met Afrikaanse LHBTI-organisaties en onderzoeksinstituten gelijkheid en inclusie op het continent gaan bevorderen. Het programma Strong in Diversity – Bold on Inclusion wordt gefinancierd door het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken en wordt geïmplementeerd in vijf grote steden in Afrika: Maputo, Lagos, Nairobi, Lusaka en Dakar. Advocaat en LHBTI-activist Monica Tabengwa is de programmamanager. Ze vertelt ons waarom Strong in Diversity – Bold on Inclusion zoveel voor haar betekent.

In delen van Afrika is er al veel vooruitgang geboekt. Toch worden veel LHBTI’s nog steeds uitgesloten en worden hun rechten geschonden vanwege de maatschappelijke perceptie van wie ze zijn en van wie ze houden.

Monica groeide op in Botswana en maakte de gevolgen van stigmatisering en discriminatie op basis van geaardheid of genderidentiteit van dichtbij mee. “Ik zag hoe levens van jonge mensen werden verwoest. Hoe hun dromen uiteenspatten omdat ze geen toegang hadden tot gezondheidszorg, niet in staat waren hun opleiding af te ronden en te maken kregen met intimidatie. Ze konden geen deel uitmaken van de maatschappij.” Haar ervaringen motiveerden Monica om de kwaliteit van leven voor lLHBTI’s te verbeteren. Ze hielp hen toegang te krijgen tot fundamentele burgerrechten.

Wettelijke erkenning in Botswana

Monica werkte jarenlang samen met LEGABIBO (Lesbians, Gays and Bisexuals of Botswana) als mentor en vertegenwoordiger. Het was haar droom om op een dag homoseksualiteit gedecriminaliseerd te zien worden zodat LHBTI’s op alle manieren gelijkwaardig zouden worden behandeld.

Het eerste succes kwam in 2015. LEGABIBO werd na veel moeite eindelijk wettelijk erkend en kon zich formeel registreren. Monica is er trots op dat haar organisatie nu het voortouw neemt in een juridische zaak om de decriminalisering van ‘homoseksueel gedrag’ in Botswana voor elkaar te krijgen. De zaak is al behandeld en rechters zullen in juni uitspraak doen.

Uitbreiden naar andere gebieden

Monica werkt niet alleen in Botswana. Ze zet zich ook op regionaal en internationaal niveau in voor gelijkheid en inclusie. Het was voor haar dan ook een logische keuze om bij Hivos te gaan werken. Ze hoopt met het Strong in Diversity – Bold on Inclusion-programma vergelijkbare successen voor de LHBTI-gemeenschap te bereiken.

En hoewel ze toegeeft dat de stappen die zij heeft kunnen zetten in Botswana niet eenvoudig te kopiëren zijn naar andere gebieden, is ze ervan overtuigd dat er grote stappen te zetten zijn. Volgens haar moeten mensen bewust worden gemaakt van de diepe en langdurige gevolgen die intolerantie veroorzaakt.

Daarom is het doel van het programma om schadelijke stereotypen weg te nemen. Om dat te bereiken gaat Hivos samenwerken met lokale gemeenschappen, religieuze leiders en media. “Mensen beseffen niet hoe hun intolerantie de levens beïnvloedt van de mensen die zij stigmatiseren. Naast dat LHTBI’s moeten leven met discriminatie, zijn zij ook kwetsbaar voor ziekten, verslavingen, geweld en geestelijke gezondheidsproblemen.”

Alleen omdat je geen homoseksuelen kent, wil nog niet zeggen dat ze niet bestaan. Ze zijn er. Ze gaan naar hun werk, hebben families, betalen belastingen en staan voor dezelfde uitdagingen. Je hoeft het hen niet nog moeilijker te maken. Leven en laten leven.

Vijf steden, meerdere uitdagingen

De steden waar Hivos het nieuwe programma gaat implementeren zijn geselecteerd om de diversiteit van het Afrikaanse continent te vertegenwoordigen. Monica legt uit: “In het westen heb je Franstalig Dakar en Engels sprekend Lagos. Nairobi ligt in de centrale en oostelijke regio, Lusaka in het zuiden en Portugees sprekend Maputo vertegenwoordigt het zuidoosten.”

Ze is zich ervan bewust dat de mate van stigmatisering en discriminatie verschilt per stad. Factoren zoals religieus en cultureel conservatisme, repressieve juridische en politieke systemen spelen allemaal een rol in het vermogen de LHBTI-gemeenschap wel of niet te accepteren.

Ondanks deze uitdagingen is Monica ervan overtuigd dat het programma de status quo kan veranderen. Het is volgens haar noodzakelijk de dialoog te openen en gemeenschappen aan te moedigen om de gevolgen van intolerantie onder ogen te komen.

“Mensen moeten zich realiseren dat als je van school gepest wordt, je ook geen goede baan kan vinden en dus in armoede zal moeten leven. Dat kan leiden tot mentale en gezondheidsproblemen. Die kunnen op lange termijn een negatief effect hebben op de hele gemeenschap. De kosten van uitsluiting zijn enorm en worden gedragen door degene die gedwongen in de marges van de samenleving leven. Dat geldt zeker ook voor LHBTI-personen.”

We moeten opstaan en zeggen: pesten staan we niet toe!

Monica wil het gesprek over gelijkheid verruimen. “We moeten het ook hebben over toegang tot gezondheidszorg en over school. Jongeren moeten op school kunnen blijven en beschermd worden door wetten die discriminatie verbieden. Pesten mag niet worden toegestaan. Mensen moeten in staat zijn een baan te vinden. Die kansen mogen hen niet ontnomen worden vanwege de manier waarop ze zichzelf identificeren of uiten.”

Samen met onze partners zal Hivos Strong in Diversity – Bold on Inclusion gebruiken om lokale netwerken te versterken en de capaciteiten van organisaties te verbeteren. Monica: “Met ervaring, expertise en geld kunnen we heel doelgericht te werk gaan.”

Haar jarenlange ervaring heeft Monica geleerd hoe belangrijk sterke en veerkrachtige netwerken zijn: “Je eigen verhaal gebruiken om anderen dat van hen te laten vertellen stelt mensen instaat controle te krijgen over hun leven.”