Lokale stamhoofden bespreken de klimaatcrisis in Zambia
Hivos werkt aan klimaatrechtvaardigheid. Dat gaat niet zonder te luisteren naar mensen die nu al getroffen worden door de gevolgen van de klimaatcrisis. Over de hele wereld zetten wij ons in zodat zij nationaal en internationaal beleid kunnen beïnvloeden. William Chilufya werkt voor ons Voices for Just Climate Action-programma in Zambia. In deze blog neemt hij ons mee naar een bijzondere bijeenkomst met lokale stamhoofden.
Zambia heeft de afgelopen drie decennia te maken gekregen met de nadelige gevolgen van klimaatverandering. Zoals een toename in frequentie en ernst van seizoensgebonden droogtes, stijgende temperaturen, plotselinge overstromingen en grote veranderingen in het groeiseizoen.
Een tijdje geleden nam ik deel aan een bijeenkomst met lokale stamhoofden in Livingstone, een stad in het zuiden van het land aan de grens met Zimbabwe. Prachtig was het om de traditionele leiders een voor een binnen te zien lopen! Vooral als je je bedenkt waarom we ons hier hebben verzameld: om een lokaal antwoord op klimaatverandering te formuleren.
Luisteren naar mensen aan de frontlinie
Klimaatverandering beïnvloedt alles en iedereen. Los van waar iemand zich bevindt of diens etniciteit en sociale status. Door te luisteren naar de mensen die de effecten ervan dagelijks ondervinden, leren we veel over klimaatverandering.
Tijdens de discussie grepen met name een aantal zaken mijn aandacht. Zo verloor Zambia tussen 2001 en 2021 meer dan 2 miljoen hectare aan bos. Ontbossing op deze schaal wordt veroorzaakt door meerdere factoren. Armoede, inadequaat bosbeheer en slecht overheidsbeleid spelen allemaal een rol.
Bij de aanwezige stamhoofden overheerste het gevoel dat zij op lokaal niveau hun best doen om bossen te behouden. Maar ze worden tegengewerkt door de nationale overheid, die nog steeds houtkap- en houtskoollicenties uitdeelt. Dit doet lokale wetgeving teniet!
Het houtskooldilema
Stamhoofd Chipepo van de Tonga stam uit Siavonga opperde dat houtskoolproductie helemaal zou moeten worden verboden, hoe onpopulair deze maatregel ook zou zijn. “Laat de overheid nadenken over het verbieden van houtskool, zonder na te denken over hoeveel stemmen ze hiermee zouden verliezen. Wat ze wel moeten doen, is zorgen dat mensen toegang krijgen tot alternatieve bronnen van hitte en energie.” Als voorbeeld noemde hij een aantal plekken in Zambia waar ‘Rocket Stoves’ zijn geïntroduceerd: speciale kachels die op takjes en twijgen branden en zuiniger zijn.
Een ander stamhoofd merkte daarbij op dat mensen geen houtskool winnen voor eigen gebruik, maar als een bron van inkomsten. Inkomen dat ze niet kunnen missen. Juist omdat ze kampen met de gevolgen van klimaatverandering, zoals overstromingen en mislukte oogsten. Ze moeten toch op een of andere manier eten op tafel krijgen.
De noodzaak voor meer samenwerking
Andere onderwerpen die werden besproken illustreerden hoe het belangrijk het is voor stamhoofden om meer formele autoriteit te krijgen. Ze worden gezien als de bewaarders van het land, maar missen hierbij concrete wettelijke ondersteuning.
Voor ons is de klimaatcrisis meer dan een milieuprobleem. Het is een politiek, sociaal en economisch probleem. In Zambia zien we bijvoorbeeld hoe een grote rol armoede speelt bij ontbossing. Dat maakt houtskoolproductie het symptoom van een onhoudbaar en onrechtvaardig economisch systeem.
Daarom ondersteunen we mensen als Lucy Dende. De gevolgen van de klimaatcrisis teisteren haar land. Ze besloot niet langer te wachten op actie van de overheid en ging samen met andere boeren over op een biologische manier van werken. Met steun van Hivos onderzoekt Lucy nu lokale oplossingen voor klimaatverandering. “Op dit moment zijn we heel druk met het planten van bomen om ontbossing aan te pakken”, vertelt ze.
Het is niet eenvoudig om anderen te bewegen om te stoppen met bomenkap. Maar ze is ervan overtuigd dat de samenwerking met Hivos zal helpen haar werk uit te breiden. ”We laten zien dat we onze eigen oplossingen hebben. We hebben alleen wel steun nodig om die in de praktijk te brengen.”
