Nieuw bewijs voor moedwillige vernietiging van de Braziliaanse Amazone
“Ik ben zo bang dat ik er niet meer van slaap,” zegt André Karipuna, een jonge leider van een inheemse gemeenschap uit een beschermd deel van de Braziliaanse Amazone. Dat zijn angsten gegrond zijn, laten nieuwe satellietdata van vluchten over het regenwoud zien. De vluchten zijn uitgevoerd in opdracht van Alle Ogen op de Amazone in juni en oktober 2018. De verkiezing van de nieuwe president van Brazilië maken de problemen van de Karipuna alleen maar groter.
Hard bewijs voor grootschalige ontbossing
De gegevens laten zien dat de vernietiging van het regenwoud vier keer zo groot is als officiële data suggereren. Al meer dan 10.000 hectare van het land van de Karipuna-gemeenschap is verwoest – 80 procent verdween in de afgelopen drie jaar. Het verdwijnen van zoveel regenwoud is een enorme bedreiging voor het klimaat. Niet alleen in Zuid-Amerika, maar wereldwijd.
André presenteerde de nieuwe data vorige week in Genève tijdens een bijeenkomst van de VN over het bedrijfsleven en mensenrechten. Ook bracht hij een bezoek aan het kantoor van Greenpeace in Amsterdam. Zijn gemeenschap is een van de inheemse groepen die gesteund worden door Alle Ogen op de Amazone, een programma van Hivos en Greenpeace in samenwerking met negen andere coalitiepartners.
“De data zijn keihard bewijs. Ze laten zien dat de situatie in de Amazone nog erger is dan we dachten,” zegt Tanja Brok, medewerker van Alle Ogen op de Amazone bij Hivos. “Maar zelfs met zoveel sterk bewijs blijft het onzeker of de overheid of het gerechtshof overgaan tot actie om het gebied en zijn bewoners te beschermen,” voegt ze toe.
Aangevallen door bedrijven en overheid, ondanks wettelijke bescherming
De Karipuna-gemeenschap wordt continu bedreigd door illegale houthakkers en landrovers. Volgens de Braziliaanse wetgeving is hun land officieel beschermd als inheems terrein, maar in de praktijk heeft dit weinig effect. De wet wordt niet alleen overtreden, maar ligt regelmatig onder vuur omdat overheidsambtenaren en bedrijven azen op het land van de Karipuna’s voor landbouw, mijnbouw en oliewinning.
Het resultaat is dat de eigendommen van de Karipuna’s met geweld worden aangevallen en geplunderd. Eerder dit jaar werd een gebouw afgebrand dat toebehoorde aan het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor het beschermen van het gebied vlakbij André’s dorp. De illegale houtkappers hebben gedreigd dat zijn dorp zou volgen.
Dringende oproep voor internationale steun
In een indrukwekkend betoog op de conferentie in Genève, heeft André om steun van de internationale gemeenschap gevraagd om zijn mensen te beschermen en om bedrijven die zijn land overnemen en het regenwoud verwoesten een halt toe te roepen.
“We zijn aan het wachten tot we vermoord worden,” zegt André. “We willen vechten om de natuur te beschermen, maar zulke bedreigingen maken ons radeloos. Dat is waarom ik de internationale gemeenschap om hulp vraag.”
André is niet de enige de wereldwijd aandacht vraagt voor zijn zaak. Zijn broer ging hem voor. Adriano Karipuna sprak eerder dit jaar tijdens een bijeenkomst van de VN voor inheemse volkeren.
Spanning in Brazilië
De oproep van de Karipuna komt op een voor Brazilië gevoelig moment. De intensieve mobilisatie van inheemse groepen heeft er toe geleid dat voorgestelde wetswijzigingen voorlopig zijn uitgesteld. Bovendien wordt hun oproep gesteund door de openbaar aanklager die begonnen is met het vervolgen van overtreders van de wet die hen moet beschermen. Tegelijkertijd bereidt Brazilië zich voor op het presidentschap van Jair Bolsonaro, één van de meest conservatieve, rechtse politici in de geschiedenis van het land. Bolsonaro wil geen nieuwe inheemse reservaten toestaan en al bestaande gebieden moeten volgens hem opengesteld worden voor mijnbouw.
“Bolsonaro heeft al aangekondigd dat hij onze rechten gaat wegnemen. We zijn bang en enorm bezorgd dat we ons land zullen verliezen. Dat het gewoon verkocht wordt,” zegt André.
Hoopvol blijven
Ondanks deze verontrustende ontwikkelingen blijven Hivos, Greenpeace en onze andere coalitiepartners hoopvol. “Niets doen is geen optie. We moeten nú actie ondernemen om deze serieuze bedreiging te stoppen. Dit is misschien wel de laatste kans voor de Karipuna’s om hun cultuur, taal, gemeenschap en land te beschermen. We moeten ervoor zorgen dat hun verhaal wereldwijd gehoord wordt,” zegt Tanja.
Smartphones en satellieten: nieuwe wapens in een eeuwenoude strijd
Daarom worden inheemse monitoring teams in Brazilië, Ecuador en Peru door Alle Ogen op de Amazone getraind om smartphones, drones en satelliettechnologie te gebruiken om bewijs te verzamelen. Met deze data kunnen ze nauwkeurig vaststellen waar en wanneer ontbossing plaatsvindt en zo helpen met het vervolgen van de verantwoordelijken. Alle Ogen op de Amazone traint ook partners en inheemse gemeenschappen om (internationale) rechtszaken aan te spannen en om het publiek te mobiliseren door middel van campagnes.
Het tij is aan het keren
Gelukkig zijn er ook positieve signalen. Zo beleefde de Kofan-gemeeschap van Sinangoe in de Ecuadoraanse Amazone afgelopen 23 oktober een historische overwinning in de juridische strijd. Met steun van Amazon Frontlines, de Ceibo Alliantie en meer dan zestig nationale en internationale organisaties slaagde deze inheemse gemeenschap erin om de bron van de Aguarico-rivier te behoeden voor de gevolgen van goudwinningen. Een uitspraak die hopelijk vele andere inheemse gemeenschappen in de Amazone hoop geeft en inspireert hetzelfde te doen.
