Paula vertelt over klimaatrechtvaardigheid in Brazilië

We spraken haar over de gevolgen van klimaatverandering in Brazilië en over ons werk.

Hoe beïnvloedt de klimaatcrisis Brazilië?

We hebben veel vaker te maken met extreme weersomstandigheden. Door hevige regenval ontstaan er aardverschuivingen waarbij mensen gewond raken of zelfs omkomen. Zij hebben niet genoeg tijd om te vluchten. Dit gebeurt zowel in de bergen als in de favela’s rondom kuststad Rio de Janeiro. 

Veel van de houten woningen in de favela’s zijn kwetsbaar en bieden geen bescherming. Met name ouderen en zieken lopen daardoor gevaar omdat ze minder mobiel zijn en aan huis gekluisterd. Hetzelfde geldt voor vrouwen die thuis voor de kinderen zorgen. 

Ook in het Amazonegebied veroorzaken regenbuien overstromingen die huizen volledig wegvagen. Tegelijkertijd kampt het regenwoud sinds september juist met langdurige droogte. Delen van onder andere de Negro-rivier zijn volledig opgedroogd. Dit heeft grote gevolgen voor de bewoners die voor hun voedsel afhankelijk zijn van visvangst. Ook raken ze afgesneden van de buitenwereld omdat ze afhankelijk zijn van vervoer via de rivier. De droogte beperkt zo hun toegang tot gezondheidszorg en onderwijs.

Boeren zien de bekende regenpatronen van de seizoenen veranderen, waardoor ook hun voedselzekerheid in gevaar komt. Inheemse gemeenschappen moeten noodgedwongen verhuizen en zien zo hun cultuur en sociale gebruiken verloren gaan.

Wat betekent klimaatrechtvaardigheid voor jou?

Klimaatverandering treft bepaalde groepen harder dan andere. Zoals vrouwen en mensen met lage inkomens maar ook inheemse volkeren. Terwijl zij hun leven riskeren om het belangrijkste regenwoud ter wereld te beschermen, wordt er het minst naar hen geluisterd op internationale klimaatconferenties. 

Het is tijd om deze kwetsbare groepen te betrekken bij het besluitvormingsproces. Dat is precies waar we met ons programma aan werken. Rechtvaardige klimaatactie gaat over het aanpakken van problemen die deze groepen nog kwetsbaarder maken, in plaats van dat zij deze verergeren. 

Wat heeft het programma bereikt in Brazilië?

We moeten extra ambitieus zijn in Brazilië omdat het zo’n groot land is. Klimaatverandering raakt verschillende delen van ons land op verschillende manieren. Dus werken we er hard aan om groepen bij elkaar te brengen achter een gemeenschappelijk agenda.

We ondersteunen nu zo’n 40 lokale organisaties die zich op unieke manier inzetten voor kwetsbare groepen. Van het rapporteren van geweld tegen milieu- en mensenrechtenactivisten tot activistische kunst die de boodschap van inwoners uit het Amazonegebied verspreidt.

Het Jandyras vrouwennetwerk probeert lokale stemmen, met name van vrouwen, te betrekken bij beleidsvorming. Bijvoorbeeld door in de stad Belém luidsprekers te plaatsen om zo de bewoners te informeren over lokaal milieubeleid. Ook werken we samen met organisaties die een dataplatform bouwen om de effecten van klimaatverandering in hun omgeving in kaart te brengen.

Toch ben ik nog het meest trots op het feit dat we al deze verschillende, diverse groepen met elkaar weten te verbinden. Dit is belangrijk omdat ze samen meer invloed kunnen uitoefenen. Ze weten de publieke opinie te bewegen en hopelijk op die manier ook het overheidsbeleid. 

Wat motiveert je om dit werk te doen?

Mijn familie heeft altijd koffie verbouwd en die planten zijn erg gevoelig voor veranderende weersomstandigheden. De gewassen beschadigen makkelijk door droogte of zware regenval. Het veranderende klimaat zorgt er ook voor dat koffieplanten niet allemaal tegelijkertijd bloeien, zoals vroeger het geval was in de maand juli. Nu bloeien sommige planten al in mei. Dit zorgt voor veel meer werk waardoor mijn familie uiteindelijk noodgedwongen de koffieteelt moest opgeven.

Door mijn achtergrond ben ik me heel bewust van de diepgaande sociale consequenties van  klimaatverandering. Dit inspireert me om te vechten voor klimaatrechtvaardigheid.

Een groot deel van de oplossing begint bij het luisteren naar de lokale bevolking. Neem mijn familie, die zich aanpaste aan het veranderende klimaat door inheemse bomen te planten die de koffieplanten beschermen tegen zonneschijn, zware regen en wind. Ons werk benadrukt het belang van dit soort inheemse en lokale kennis.

Welke rol speelt rechtvaardigheid in de toekomst van Brazilië?

We willen doorgaan met het delen van lokale klimaatkennis, oplossingen en verhalen. We brengen die van de meest afgelegen gebieden naar waar de besluitvorming plaatsvindt.

Naast Brazilië werken we met het programma Voices for Just Climate Action ook in een aantal Afrikaanse landen, zoals Kenia, Zambia en Tunesië. Daar trainen we bijvoorbeeld vrouwen in onder meer politiek leiderschap. Dit is iets wat we ook in Brazilië willen gaan doen. Ik geloof dat we klimaatonrechtvaardigheid kunnen aanpakken door de handen ineen te slaan met feministische bewegingen.