Wereld Aids Dag: zet mensenrechten op één!
Foto: sekswerkers in Harare, Zimbabwe, die via Hivos verbeterde toegang krijgen tot hiv-remmers (zie ook artikel onderaan).
Wereld Aids Dag is het moment bij uitstek om de klokken gelijk te zetten en eensgezind de strijd met hiv en aids aan te binden. Er zijn nog altijd zwakke plekken. Niet iedereen met een hiv-infectie heeft namelijk even gemakkelijk toegang tot medische zorg. Hetzelfde geldt voor mensen met een verhoogd risico op besmetting die zich willen laten testen.
Hoon
Laten we hier eens op inzoomen. Hoe kan iemand wiens seksuele identiteit bij wet wordt ontkend de zorg en de medicijnen krijgen die hij of zij nodig heeft zelfs als die betaalbaar zijn? Hoe krijg je een behandeling als homoseksueel en de arts vraagt of je de volgende keer je ‘vriendin’ naar het consult wilt meebrengen? Zou je teruggaan als je verwacht dat minachting en hoon je ten deel zullen vallen? Hoe kunnen sekswerkers of drugsverslaafden het recht op gezondheidszorg genieten in landen waar de politie hen het liefst meteen arresteert? Hoe komt een jongere achter zijn hiv-status als hij toestemming van z’n ouders nodig heeft om zich te laten testen?
In veel landen mogen degenen met een verhoogd risico op hiv-infectie zich niet eens organiseren of hun organisatie die zich inzet voor gelijke rechten registreren. Allang is duidelijk dat we niet alleen een ziekte proberen te bestrijden maar een veel groter probleem bij de kop hebben. Een probleem dat zijn oorsprong vindt in systematische uitsluiting van bepaalde groepen, in het onthouden van mensenrechten aan degene wiens behoeften als irrelevant worden bestempeld, of erger, als buitensporig.
Grondoorzaken
Vooruitgang in de strijd tegen hiv en aids is volgens Hivos alleen mogelijk als we ook de grondoorzaken aanpakken. We zullen wetten moeten hervormen die ongelijkheid in stand houden. We zullen debat over genderongelijkheid, -identiteit en seksuele oriëntatie in gang moeten zetten. We zullen overheden, zorgverleners en maatschappelijke organisaties rond de tafel moeten brengen en moeten leren van goede praktijkvoorbeelden. Te lang is hiv bestempeld als een louter technisch probleem. Het is hoog tijd om te onderkennen dat het politieke wil vergt, moed en toewijding om het juiste te doen om de ziekte effectief te verslaan.
#shs17
Hivos zal vandaag aanwezig zijn op het 20e National Congres Soa Hiv Seks in de Beurs van Berlage, onder meer met het women@work programma dat risico’s op hiv-infectie in de oost-Afrikaanse bloemenindustrie bespreekbaar maakt.
Aids neemt toe onder Zimbabwaanse meisjes
Harare – Hardnekkig, zo zou je de hiv/aids-epidemie in zuidelijk Afrika kunnen noemen. In Zimbabwe ligt het percentage van de bevolking dat besmet is met het aidsvirus al jaren stabiel rond de vijftien; het land behoort daarmee tot de middenmoot in de regio. Ter vergelijking: in buurland Zuid- Afrika heeft negentien procent de ziekte. Het goede nieuws is dat het aantal nieuwe besmettingen daalt, melden ook Zimbabwaanse media. Er schuilt echter een adder onder het gras, want onder jonge vrouwen stíjgt het aantal geïnfecteerden dramatisch en er blijven zorgen rond risicogroepen zoals sekswerkers. Je hoeft geen professor in de geneeskunde te zijn om te stellen dat onveilig vrijen hier een van de boosdoeners is.
Hopley, een dichtbevolkte buitenwijk aan de oostrand van Harare, staat bekend om de levendige straathandel, in duistere keten vindt illegaal gestookte drank gretig aftrek. De ervaren prostituees die hier ’s avonds hun geld verdienen zijn vrijwel allemaal hiv-positief. ‘Tracy’ (37), moeder van drie kinderen, bediende haar klanten vroeger steevast zonder condoom. Maar sinds de Katswe Sistahood, een organisatie waarmee het Nederlandse Hivos samenwerkt, school maakt in de wijk niet meer. Medewerkers van Katswe lichten de vrouwen voor, regelen dat ze zich op hiv kunnen laten testen en zorgen voor toegang tot aidsremmers. Het stigma dat nog altijd rondom hiv/aids hangt, raken ze langzamerhand kwijt. Voorheen moest ze een enorme drempel over stappen maar nu schaamt Tracy zich niet meer om naar de kliniek te gaan met de green card, waarmee ze medicijnen krijgt. En ofschoon ze eraan heeft moeten wennen, ze bedrijft de betaalde liefde nu uitsluitend veilig. Vijf dollar ‘extra time’, drie dollar ‘short time’.
Maar er zijn kapers op de kust. Gedreven door armoede doen jonge meiden van soms amper vijftien jaar oud het voor nóg minder. Zonder condoom. Met alle risico’s van dien. Fnuikend bovendien voor de bedrijfsvoering van de wat oudere vrouwen; sinds het Constitutioneel Hof in Zimbabwe twee jaar geleden bepaalde dat de politie prostituees niet langer mag arresteren, is de concurrentie groter geworden. En daarmee de reeds formidabele uitdaging voor de Katswe Sistahood, en alle anderen die in het land dagelijks vooropgaan in de strijd tegen hiv/aids.
Roman Baatenburg de Jong, Groene Amsterdammer 23-02-2017
