Eerste hulp bij homohaat
Een hotline voor LHBTI’s in gevaar
Niet geaccepteerd worden door je familie en vrienden omdat je homo bent. In Kenia staan veel LHBTI’s er alleen voor. Dat komt niet alleen omdat de samenleving daar heel conservatief is; ook de discriminerende wetgeving zet aan tot geweld en uitsluiting. Voor velen was de recente uitspraak van het Keniaanse hooggerechtshof – die de koloniale antihomowetten in stand hield – dan ook een klap in het gezicht. Ons werk is daarom belangrijker dan ooit. Twee jaar geleden zijn we met support van Nederlandse donateurs Utunzi gestart: een hotline voor LHBTI’s in gevaar. Robert is één van de personen die door de moedige medewerkers van Utunzi is geholpen.
De 28-jarige Robert woont in de stad Kisumu en heeft in zijn jonge leven al veel meegemaakt. We praten met hem over de keren dat hij Utunzi heeft moeten inschakelen. De eerste keer dat hij het noodnummer belde, was toen zijn vriend in gevaar was. “Mijn buurman had vermoedens over onze relatie en die heeft hij gedeeld met de moeder van mijn vriend. Zijn familie is hem toen in de gaten gaan houden. Uiteindelijk hebben ze mijn vriend betrapt toen we aan bellen waren. Ze verboden hem om mij te zien en sloten hem op in huis.”
Het werd steeds erger. Zijn vriend kreeg geen eten en werd ziek. Dat was het moment waarop Robert Utunzi inschakelde. De veiligheidsploeg kwam en haalde de politie erbij. “Veel politieagenten hier in Kisumu zijn inmiddels gelukkig bewust van de veiligheidsproblemen waar LHBTI’s mee te maken krijgen. Ze vertelden de moeder dat ze haar zoon vrij moest laten.”
Eindelijk was zijn vriend bevrijd. “Maar daarmee was hij nog niet veilig. ‘Als je hiermee doorgaat, vermoord ik je,’ dreigde zijn moeder. Het team van Utunzi heeft hem toen opgehaald en ondergebracht in een safe house. Hij heeft geen contact meer met zijn familie. Daar is hij heel verdrietig over, maar wat kan hij doen? Zijn eigen moeder heeft hem met de dood bedreigd!
Wraak van zijn schoonouders
De familie van zijn vriend liet het er niet bij zitten. Nadat ze eerst via een oom die voor een telecomprovider werkt stiekem hun gesprekken volgden, stuurden ze daarna twee gewapende overvallers naar Roberts huis. “Ik wist maar net te ontsnappen en ben de straat opgerend. Daar kwam ik gelukkig een behulpzame oudere vrouw tegen. Zij leende me haar telefoon zodat ik Utunzi kon bellen.”
Samen met de hulpploeg heeft Robert toen aangifte gedaan bij de politie. “Daarna hebben ze ook mij naar een safe house gebracht. Het was niet veilig voor me om terug te keren naar mijn eigen huis. Na twee weken ben ik overgebracht naar een andere plek en daar verblijf ik nu nog steeds. Ik voel me iets minder onveilig, maar het is nog steeds gevaarlijk. Ik weet dat ze ons zoeken. Ze geven niet op.”
Geweld en agressie komen volgens mij niet zozeer voort uit angst, maar meer uit onbegrip en onwetendheid.
Utunzi
Robert is niet de enige die Utunzi heeft moeten inschakelen. Sinds de start in 2017 zijn er bij de hotline al ruim 200 meldingen binnengekomen én behandeld. Dat geeft aan hoe hard zo’n veiligheidsdienst nodig is in Kenia. “Bij een melding komen de hulpploegen van Utunzi direct in actie om de bedreigde persoon te helpen: dat kan met medische zorg zijn of juridische ondersteuning bij het doen van aangifte, maar ook het bieden van tijdelijk veilig onderdak,” vertelt James Wangombe van Hivos Oost-Afrika.
“Geweld en agressie komen volgens mij niet zozeer voort uit angst, maar meer uit onbegrip en onwetendheid. Oost-Afrika is heel traditioneel en zwaar religieus. Misvattingen over homoseksualiteit zijn hier diepgeworteld. Die verander je niet zomaar,” zegt James. “Heb je wel eens gehoord van ‘corrigerende’ verkrachting? Dat komt het meest voor in steden, vooral in Mombasa en de kuststreek. LHBTI’s worden bruut verkracht, zogenaamd om de duivel uit te drijven of om hun seksuele geaardheid te corrigeren. Dit soort misbruik wordt meestal niet aangegeven en wordt vaak toegejuicht door familieleden van de slachtoffers.”
Het is daarom belangrijk dat er organisaties zijn in Kenia die LHBTI’s beschermen. Met twee van deze lokale organisaties heeft Hivos Utunzi opgezet. James is enorm dankbaar voor de financiële support van Nederlandse donateurs waarmee hij het project heeft kunnen starten. “Dit werk moet gedaan worden. LHBTI’s worden hier nog steeds gezien als zondaars. Mensen vinden het afstotelijk.”
Een nieuwe familie
Dat homoseksualiteit niet geaccepteerd is in Kenia, werd ook voor Robert pijnlijk duidelijk toen zijn familie erachter kwam dat hij homo is. “Ik kom uit een christelijke familie. Mijn vader wilde er niets van weten. ‘Dit gebeurt niet in mijn huis,’ zei hij. Hij was bang dat ik schande en schaamte zou brengen binnen de gemeenschap. Mijn familie dacht dat ik door demonen bezeten was. Ze bleven maar voor me bidden. Uiteindelijk ben ik naar Kisumu verhuisd.”
Robert raakt zichtbaar geëmotioneerd als hij erover praat. “Toen ik hier kwam, dacht ik dat ik de enige was die zich zo voelt.” Via een vriendin kwam hij in contact met de LHBTI-gemeenschap in Kisumu. “Nu weet ik dat ik niet alleen ben. We zijn als familie van elkaar.” Dat hij met zijn eigen familie geen contact meer heeft, doet pijn. “Ik mis ze heel erg, vooral met de feestdagen. Ik heb al vier jaar geen kerst meer gevierd.”
Het liefst zouden Robert en zijn vriend samen ergens wonen en een leven opbouwen, maar op dit moment is het voor hun allebei nog niet veilig om terug naar huis te keren. Toch heeft Robert hoop dat de situatie in Kenia in de toekomst verbetert. “Daarvoor moet er wel eerst veel meer bekend worden over homoseksualiteit. Mensen moeten weten dat LHBTI’s bestaan, óók in Kenia.”
