Op weg naar gelijke rechten in Latijns-Amerika
Begin 2018 deed het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens een belangrijke uitspraak: er moeten gelijke rechten komen voor LHBT’s. Dat betekent onder andere dat stellen van hetzelfde geslacht moeten kunnen trouwen en dat het mogelijk moet zijn om je genderidentiteit aan te passen. De uitspraak geldt voor 23 landen in Latijns-Amerika. Om ervoor te zorgen dat de uitspraak ook daadwerkelijk wordt opgevolgd, begon Hivos een nieuw project. Met steun van onze donateurs en de uitspraak van het Hof in de hand komen we op voor LHBT-rechten.
“Volgens het Inter-Amerikaanse Hof, dat hier in Costa Rica is gevestigd, is de huidige wetgeving in veel landen discriminerend”, vertelt onze collega Sergio Montealegre. De uitspraak moet dan ook bijdragen aan gelijke rechten van LHBT’s in alle landen die het Hof erkennen als rechtsprekende instantie.
In Costa Rica worden de nodige wijzigingen al doorgevoerd. Zo verklaarde het Hooggerechtshof daar dat een wet die huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht verbood ongrondwettelijk is. “Dat betekent dat homostellen hier vanaf 22 mei 2020 kunnen trouwen”, zegt Sergio blij. Goed nieuws, ook voor hemzelf. In 2016 trouwden hij en zijn partner Manuel in Colombia maar dat huwelijk is nog altijd niet erkend in Costa Rica, waar ze nu wonen.
Op zoek naar bondgenoten
Om ervoor te zorgen dat de uitspraak ook in de andere landen gevolg krijgt, is Sergio voor Hivos een groot project gestart in Peru, Ecuador, Panama en El Salvador. Samen met lokale partnerorganisaties heeft hij onderzocht hoe nationale wetgevingen aangepast kunnen worden.
Het resultaat is een adviesrapport per land met aanbevelingen voor wetswijzigingen. De rapporten worden door lobbyorganisaties gebruikt om druk uit te oefenen op overheden zodat de uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof in de verschillende grondwetten verankerd wordt. Ook hebben Sergio en zijn team voor elk land politieke sleutelfiguren geïdentificeerd die pro-LHBT zijn. Met hen gaan we in gesprek omdat zij mogelijke bondgenoten zijn in de strijd voor gelijke rechten.
Het traditionele gezin
In Ecuador, dat een progressief politiek klimaat kent in vergelijking met de andere landen, worden de geadviseerde wetswijzigingen al geïmplementeerd. Ook in Peru zijn de vooruitzichten positief.
In Panama en El Salvador is veel weerstand vanuit de rechts-conservatieve oppositie. “Vergeet niet dat in deze katholieke landen veel waarde wordt gehecht aan het traditionele gezin”, legt Sergio uit. “Het homohuwelijk wordt gezien als een bedreiging daarvan. Wie tegen de familiewaarden ingaat, gaat tegen god in.” En dat is slim gespeeld van de oppositie, want bedreigde familiewaarden kunnen op meer steun rekenen dan gelijke rechten.
Daarom proberen wij in deze landen nu ook een ander geluid te laten horen. Sergio: “in Panama en El Salvador moeten we LHBT-rechten nu vooral op de politieke agenda houden. Pas dan kunnen er daadwerkelijk dingen veranderen.”
LHBT-rechten moeten bespreekbaar zijn
Hoewel de uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof een belangrijke overwinning is voor de LHBT-gemeenschap, is het vooral pas de eerste stap op weg naar verandering. “Het lastige is dat zo’n uitspraak niet bindend is. Het is een aanbeveling”, legt Sergio uit. “De lidstaten zijn namelijk autonoom en kunnen zich beroepen op hun soevereiniteit. Om de uitspraak bindend te maken, moet de zaak dus eerst naar het nationaal gerechtshof.” Dat is dan ook de volgende stap van ons project. In de rapporten die gepubliceerd zijn, geven we per land advies over de juridische stappen die nodig zijn om daar te komen.
Maar heeft de aanbeveling van het Inter-Amerikaanse Hof dan wel zin? “Absoluut”, zegt Sergio. “Het is een belangrijke eerste stap om LHBT-rechten op de politieke agenda te krijgen. En vanuit daar kunnen we stap voor stap verder werken aan verandering.”
